gwóźdź
м. цвік;
główka gwoździa — плешка цвіка;
gwóźdź programu — цвік праграмы;
ostatni gwóźdź do trumny — апошняя кропля;
zawiesić na gwoździu — адкласці; кінуць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Жу́хаць 1 ’рэзка кідаць’ (Юрч., Нар. вытв. сл.). Рус. перм. жу́хнуть ’моцна ўдарыць’, укр. жухну́ти ’моцна кінуць’ (Жэлях.), чэш. žuchati ’выдаваць глухі гук’, славац. žuchnút ’упасці, бухнуць’. Махэк₂ (731) тлумачыць як утварэнне з ‑s‑ дляабазначэння інтэнсіва ад гукапераймальнага žu‑ (гл. жук). Пераход ад гуку да штуршка не выключаны, хаця і не вельмі пэўны. Параўн. яшчэ жах (у знач. ’удар’), шугаць.
*Жуха́ць 2, жуха́ты ’мыць, праць, церці’ (Клім.). Рус. бранск. жу́хаться ’цяжка і многа працаваць’. Відаць, адлюстроўвае корань *geu‑ са знач. ’згінаць’ (Покарны, 1, 393–398). ‑х‑ мае экспрэсіўны характар. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па́скалак ’вельмі дрэннае палена’ (перан.) ’гультай’ (докш., Янк. Мат.; Бір., Шат.), дзярж. пакалак ’дрэннае палена’ (Бір.), ’нятоўстае і маладое палена, зручнае, каб кінуць яго пошыбнем’ (КЭС, лаг.). Паводле лексемы пакалак можна дапусціць роднаснасць яго са словам кол (калок), а прэфікс pa‑ і суфікс ‑ъkъ прыўносяць значэнне ’другасны, несапраўдны’ (Борысь, Prefiks., 53). Але першае — паскалак — семантычна-роднаснае з аскепак (гл.), ’шчэпка, трэска’, карэліц. паскіпаны ’патрэсканы’ (Сцяшк., Сл.), рус. скепать ’расшчапляць, калоць’ з’яўляецца кантамінацыйным утварэннем ηά‑калак і аскепак. Аналагічна ўкр. валынск. паклин і пасклин (паскіл 1, паскʼін’, паемʼінок, пасклʼон) (Казачук, 75).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пра́нуць (пря́куць) ’стукнуць, ударыць’ (Нас.), пря́даць ’бегаць’ (Растарг.). Рус. пря́нуть, воспря́нуть, дзеяслоў зак. тр. да пря́дать ’скакаць, варушыць’, укр. пря́нути ’кінуць’, серб.-харв. пре̏дати ’баяцца’, пре̏нуты се ’ўстаць, ажыць’, ’ускочыць спрасонку’, славен. oprésti, prédem ’валіцца з ног’. Прасл. *prędati — ітэратыў ад *pręsti (гл. прасць) (Скок, 3, 33). Роднасныя ст.-ісл. spretta, spratt ’прабівацца (узыходзіць), лопацца’, англ. sprint ’бегчы на кароткую дыстанцыю, веславаць з усяе сілы’, с.-в.-ням. sprenzen ’ірваць, пырскаць’ (Фасмер, 3, 394. з літ-рай; Борысь, Зб. Відоескаму, 51–54). Параўн. таксама з іншым вакалізмам пруд, прудкі. Гл. яшчэ напрануць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ору́жие в разн. знач. збро́я, род. збро́і ж.;
огнестре́льное ору́жие агнястрэ́льная збро́я;
печа́ть — могу́чее ору́жие друк — магу́тная збро́я;
◊
призва́ть к ору́жию заклі́каць да збро́і;
сложи́ть ору́жие скла́сці збро́ю;
бро́сить ору́жие кі́нуць збро́ю;
бряца́ть ору́жием бра́згаць збро́яй.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
zúschießen
*
1.
vi (s) (auf A) кі́нуцца (стрымгалоў) (да каго-н.,чаго-н.)
2.
vt дабаўля́ць (грошы); прыбаўля́ць
j-m éinen wütenden Blick ~ — кі́нуць на каго́-н. лю́ты по́зірк
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
збро́я ж., в разн. знач. ору́жие ср.;
агнястрэ́льная з. — огнестре́льное ору́жие;
друк — магу́тная з. — печа́ть — могу́чее ору́жие;
○ я́дзерная з. — я́дерное ору́жие;
◊ бра́згаць збро́яй — бряца́ть ору́жием;
кі́нуць збро́ю — бро́сить ору́жие;
заклі́каць да збро́і — призва́ть к ору́жию;
скла́сці збро́ю — сложи́ть ору́жие
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
по́гляд, -ду м.
1. взгляд, взор;
кі́нуць п. — бро́сить взгляд (взор);
2. (точка зрения) взгляд;
падзяля́ць чые́-не́будзь ~ды — разделя́ть чьи-л. взгля́ды;
◊ пункт ~ду — то́чка зре́ния;
з пе́ршага ~ду — с пе́рвого взгля́да;
на пе́ршы п. — на пе́рвый взгляд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
zaniechać
зак. czego адмовіцца ад чаго; перастаць што рабіць; спыніць што; пакінуць што;
zaniechać pracy — перастаць працаваць;
zaniechać palenia — перастаць курыць; кінуць паліць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
przestać
I przesta|ć
зак.
1. прастаяць;
2. перастаяць
II зак.
перастаць; кінуць;
~ć czytać — перастаць чытаць;
~ń mu dokuczać! — перастань яму дакучаць!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)