зусі́м нареч.
1. совсе́м; соверше́нно;
з. до́бра — совсе́м хорошо́;
з. цёмна — совсе́м (соверше́нно) темно́;
з. глухі́ — соверше́нно (совсе́м) глухо́й;
з. апусці́ўся — совсе́м (соверше́нно) опусти́лся;
з. нічо́га не ве́дае — совсе́м (соверше́нно) ничего́ не зна́ет;
2. (в по́лной ме́ре) вполне́, совсе́м;
з. даро́слы чалаве́к — вполне́ (совсе́м) взро́слый челове́к;
не з. здаро́вы — не вполне́ здоро́в;
3. (окончательно, навсегда) совсе́м;
ён з. вы́ехаў з го́рада — он совсе́м уе́хал из го́рода;
4. во́все;
ён і быў не ве́льмі здаро́вы, а цяпе́р і з. злёг — он и был не о́чень здоро́в, а тепе́рь и во́все слёг
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
све́жы, -ая, -ае.
1. Толькі што падрыхтаваны або атрыманы, не сапсаваны, а таксама такі, якога не кранула апрацоўка (вэнджанне, саленне, кансерваванне і пад.).
Свежыя кветкі.
Свежыя ягады.
С. чай.
Свежае мяса.
2. Які не быў у карыстанні, ва ўжыванні.
Свежыя фіранкі.
3. Пра ваду, паветра: чысты, нічым не забруджаны, які часта абнаўляецца.
У хаце свежае паветра.
Свежая вада.
4. Халаднаваты, не вельмі цёплы.
Вечар досыць с.
С. вецер.
5. Які не страціў сваёй яркасці, натуральнай афарбоўкі.
Фарба на сценах не пажухла, была як свежая.
Свежае сена (ярка-зялёнае).
6. Выразны, новы або арыгінальны.
Свежыя ўражанні.
Свежая думка.
С. погляд на праблему.
7. Поўны сіл, энергіі, здаровы (пра чалавека).
Са свежымі сіламі працаваць (адпачыўшы, паспаўшы).
8. Які нядаўна ці толькі што з’явіўся; новы.
С. нумар штотыднёвіка.
Свежыя чуткі (пакуль нікому невядомыя).
|| наз. све́жасць, -і, ж.
Не першай свежасці (не свежы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
alive [əˈlaɪv] adj.
1. жывы́;
remain alive заста́цца жывы́м
2. ажы́ўлены;
Mary’s face was alive with happiness. Твар Мэры свяціўся ад шчасця.
3. : keep a tradition alive праця́гваць трады́цыю
♦
alive and kicking жывы́ і здаро́вы;
be alive to the danger усведамля́ць небяспе́ку;
more dead than alive ні жы́вы ні мёртвы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
бык I (род. быка́) м., зоол. бык;
○ му́скусны б. — му́скусный бык;
◊ здаро́вы як б. — здоро́вый как бык;
браць быка́ за ро́гі — брать быка́ за рога́;
быў бык, а вы́йшаў пшык — погов. был бык, а вы́шел пшик
бык II (род. быка́) м. (у моста) бык, усто́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Ламі́на 1, ломы́на ’доўгі, сухі прут, палка, галіна’, ’кавалак бервяна, ламачына, абломак’, ’гультай, лежабок’ (ТСБМ, Янк. III, Клім.), ламі́на ’стары, грувасткі прадмет’ (Шатал.). Укр. ломина ’лам’ё’. Да лом (гл.). Нягледзячы на існаванне такіх жа лексем у іншых слав. мовах, можна меркаваць, што разглядаемая лексема — самастойнае ўсх.-слав. утварэнне з сінгулятыўным суф. ‑ina.
Ламі́на́ 2, лъмʼіна́ ’вялікі мажны чалавек, здаравяк’ (брасл., Сл. паўн.-зах.; міёр., З нар. сл., Нар. словатв.). Рус. пск., калін. ломина ’моцны, здаровы і няспрытны чалавек высокага росту’. Хаця звязана з ламіна 1 аднолькавасцю словаўтваральнай мадэлі, стварае адзіны паўн.-бел.-рус. арэал. Да лом (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
свяжэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.
1. Станавіцца халодным (пра надвор’е, ваду). // У мове маракоў — станавіцца больш моцным (пра вецер). Па сініх прасторах, Дзе вецер свяжэе, Пад сцягам чырвоным Плывуць караблі. Звонак. / у безас. ужыв. Дзень сходзіць. Ад рэчкі свяжэе. Грамыка.
2. Набываць больш яркі, свежы выгляд (пра расліны). Свяжэюць у чэрвеньскіх ранішніх росах Мятліца, званочкі, аер. Тарас.
3. Станавіцца бадзёрым, здаровым, больш свежым (пра чалавека). Пасля купання чалавек свяжэе. // Набываць больш здаровы выгляд. Цела на хвіліну свяжэе, лягчэй дыхаецца. Галавач. А варта было ў той жа момант перамяніцца з’яве — і адразу слёзы як ветрам здувала, шчокі [Марфы] свяжэлі. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
schlicht
1.
a про́сты, сці́плы
der ~e Ménschenverstand — про́сты зда́ровы сэнс
~es Haar — гла́дкія валасы́
2.
adv
1) про́ста, сці́пла
2) гла́дка
~ und recht — сці́пла і сумле́нна
◊ ~ um ~ — без (уза- е́мнай) узнагаро́ды
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дух, -у і -а, м.
1. -у. Свядомасць, мысленне, псіхічныя здольнасці, тое, што прымушае да дзеянняў, дзейнасці; пачатак, што вызначае паводзіны, дзеянні.
У здаровым целе здаровы д.
2. -у. Унутраная маральная сіла.
Высокі баявы д.
Ваяўнічы д.
3. -а, мн. -і, -аў. У рэлігійна-містычных уяўленнях: бесцялесная звышнатуральная істота.
Святы д.
Злы д.
Нячысты д.
4. -у, перан., чаго. Змест, сапраўдны сэнс, адметная адзнака чаго-н.
Па духу закона.
Адчуць д. часу.
5. -у. Тое, што і дыханне (разм.).
Д. займае.
Д. перавесці.
6. -у. Тое, што і паветра (разм.).
Лясны д.
7. -у. Тое, што і пах (разм.).
Цяжкі д.
◊
Выматаць духі (разм.) — давесці да знямогі.
Духу баяцца (разм.) — адчуваць страх пры адным упамінанні каго-н.
Каб і духу чыйго не было (разм.) — аб рашучым патрабаванні чыйго-н. выдалення.
Падаць духам — траціць надзею, адчайвацца.
Святым духам (разм., жарт., іран.) — невядома чым, нічым (жыць, існаваць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
hearty
[ˈhɑ:rti]
adj.
1) сардэ́чны, цёплы й прыя́зны; ве́тлы, гасьці́нны
2) мо́цны, здаро́вы
3) го́ласны, шчы́ры (сьмех)
4) (пра е́жу) вялі́кі, бага́ты, сы́тны
to have a hearty meal — сы́тна пад’е́сьці
5) сы́тны, пажы́ўны (пра е́жу)
6) ураджа́йны (пра зямлю́)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
*Асце́рбаць, остэ́рбаты ’выжыць, акрыяць’ (Клім.). Укр. остербати, остербнути ’тс’, рус. стербнуть (стар.) ’цвярдзець, чарсцвець, церпнуць’, устрабляти, устрабити (царк.) ’лячыць’, польск. postrobić ’узмацніць’, дыял. ostróbka ’ліхаманка’, чэш. ustrabiť se ’асвяжыцца’, ст.-чэш. ostrabiti ’ўзмацніць’, славац. strabiť sa ’лячыць’ і інш. Ст.-рус. усторобитися ’выздаравець’, устрабити(ся) ’вылечыцца’, устрабие, устраба ’вылячэнне’, устробитися ’выздаравець’; ст.-слав. устрабити ’вылечыць’. Ці не ў выніку кантамінацыі з гэтым словам в.-луж. strowy ’здаровы’? Слова лічаць праславянскім (*storb‑/*stьrъ‑), роднасным з і.-е. *ster‑; параўн. грэч. στέρφος ’цвёрдая скура’, літ. tar̃pti ’ўзмацняцца, выздараўліваць’ (думка Махэка, Recherches, 39, параўн. Фрэнкель, 1063), магчыма, ням. sterben (Траўтман, 284) і інш. Гл. Фасмер, 3, 756.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)