Жу́жла ’жук’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. дыял. žužlá ’тс’ (Сл. паўн.-зах.). Відаць, на той жа аснове жу‑, жужг‑, жузг‑ гукапераймальнага характару, што і жужэць, жук 1 (гл.) з суфіксам ‑л‑а (як цёрла, а таксама зяпло, вякло (гл.), Сцяцко, Афікс. наз., 48–49). Гл. жужаль 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сце́рка ’гусцера, Blicca bjoerkna L.’ (Жук.). У выніку адсякання пачатковага складу, параўн. гусцерка, усцерка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узду́жаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Вырасці, стаць дужым. Уздужалі птушаняты і вылецелі з гнязда. // Паправіцца, паздаравець. Антосіха, як уздужала, таксама хадзіла да Агаты — пасядзець з людзьмі, пагаманіць. Жук.
уздужа́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да узду́жаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прытворшчык-злодзей (жук) 4/424—425 (укл.); 11/333
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Кромп ’гусцяра, Blicca bjoerkna’ (Жук.). Як і рус. кромп, запазычанне з польск. krąp (Слаўскі, 13, 75).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мянёга ’мінога рачная, Lampetra planeri L.’ (бас. Нёмана, Жук.). У выніку кантамінацыі мянёк ’мянтуз’ і мінога.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
капрафа́гі
(ад гр. kopros = кал + фагі)
арганізмы, якія харчуюцца экскрэментамі (напр. жук-гнаявік, лічынкі некаторых насякомых).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
філёбіус
(н.-лац. phyllobius)
жук сям. даўганосікаў; пашкоджвае пладовыя і лясныя дрэвы і кусты; даўганосік ліставы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Нары́ўнік 1 ’казялец, Ranunkulus seceleratus L.’ (Кіс.), ’трава (гаючая)’ (лельч., Мат. Гом.). Да нарываць, нарыў (гл.), параўн. рус. курск. нарыв ’тс’, паводле лекавых ці ядавітых (гл. лацінскую назву) уласцівасцей.
◎ Нары́ўнік 2 ’жук-гнаявік’ (ветк., Мат. Гом.). Ад нарывиць, рыць (гл.), у сувязі з тым, што жук капае норкі, куды зацягвае камячкі з гною.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нікольнік ’лешч, які нерасціцца ў сярэдзіне мая’ (Жук.). Ад Школа ’царкоўнае свята ў гонар святога Міколы-цудатворца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)