да​II союз

1. (соединительный) ды;

день да ночь дзень ды ноч;

2. (противительный) ды; (но) але́;

хо́чет, да не мо́жет хо́ча, ды (але́) не мо́жа;

3. (в начале предложения с оттенком заключительности, в середине предложения для усиления следующего слова) ды;

да сде́лайте же ды зрабі́це ж;

он когда́-нибу́дь да вернётся ён калі́-не́будзь ды ве́рнецца;

◊

да и то́лько ды і то́лькі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

пра́дзед м.

1. пра́дед, праде́душка;

2. только мн. пра́деды, пре́дки;

на́шы ~ды — на́ши пра́деды (пре́дки);

◊ дзяды́ і ~ды — деды́ и пра́деды

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

гадзі́ць, гаджу́, го́дзіш, го́дзіць; гадзі́; незак.

1. каму. Старацца задаволіць каго-н.; дагаджаць.

Госцю гадзі, ды і сябе глядзі (прыказка).

2. каму-чаму. Садзейнічаць, спрыяць каму-, чаму-н.

Дажджы гадзілі ярыне.

◊

Гадзіць як благой (ліхой) скуле (разм.) — вельмі дагаджаць каму-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

боршч, баршчу́, м.

Вадкая страва, прыгатаваная з буракоў і іншай агародніны.

Апетытны б.

|| ласк. баршчо́к, -шчку́, м. і бо́ршчык, -у, м.

Добры баршчок, ды малы гаршчок (з нар.). Хлопчыку — раз хлеба, два разы боршчыку (з нар.).

|| прым. баршчо́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

прыла́да ж.

1. (механизм) приспособле́ние ср.;

2. чаще мн. принадле́жности;

канцыля́рскія ~ды — канцеля́рские принадле́жности;

пісьмо́выя ~ды — пи́сьменные принадле́жности;

3. (инструмент) ору́дие ср.;

~ды пра́цы — ору́дия труда́;

4. спорт. снаря́д м.;

5. см. прыбо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Come on!

За мно́ю! Хадзе́м хутчэ́й! Калі́ ла́ска (про́сячы); А ну! Ды ну!

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

out of the frying pan into the fire

з агню́ ды ў по́лымя

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

бага́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Чалавек, які валодае вялікім багаццем.

2. (з вялікай літары). Народнае свята ўраджаю, якое адзначаюць восенню.

Б. з агарода прагнаў, ды ў гумно загнаў (прыказка).

|| ж. бага́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

су́нуцца¹, -нуся, -нешся, -нецца; су́нься; зак. (разм.).

Кінуцца, палезці куды-н., паспрабаваць зрабіць што-н.

Сунуўся ў дзверы, ды назад.

С. ў бойку хлопцы не адважыліся.

◊

Сунуцца з (сваім) носам (разм., неадабр.) — умешвацца не ў сваю справу.

|| незак. со́вацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

◎ Пацярэбнік, (фалькл.) пацярэбнічак ’спажывец’ (Нас.). Да церабіць (гл.), параўн. песню: Ой, прыехалі пацярэбнінкі, ды цярэбяць, цярэбяць зубонкі. Фармальна лексеме пацярэбнік адпавядае рус. потребитель.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)