◎ Не́труд ’вялікае непраходнае балота’ і мікратапонім Нетруд (мазыр., БММ, 38). З не і труд ’работа і інш.’ (гл.)? Параўн. нетраў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пла́ўе ’зыбкае балота’ (бяроз., ЛА, 5). Рус. пск. плавье, плавьё ’тс’, ’заліўны луг, забалочанае месца з купінамі’. Гл. плаў i̯.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аб’е́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак., каго-што.
1. Праехаць вакол каго-, чаго-н.
А. балота.
2. Праехаць збоку, абмінуць каго-, што-н.
А. горад.
А. людзей на дарозе.
3. Ездзячы, пабываць у многіх месцах.
А. паўсвету.
4. Апусціцца, з’ехаць уніз.
Аб’ехала павозка.
5. перан. Схуднець.
Нешта ж ты зусім аб’ехаў.
|| незак. аб’язджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—4 знач.).
|| наз. аб’е́зд, -у, М -дзе, м. (да 1—3 знач.).
Ехаць у а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адту́ль, прысл.
З таго месца, з таго боку. Вецер дзьме не ад нас, а насустрач, з балота, — адтуль павінен з’явіцца той, каго мы чакаем. В. Вольскі. Нарэшце Пацейчык развязаў торбу і дастаў адтуль хлеб і кусок сала. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пло́йма, ‑ы, ж.
Разм. Вельмі вялікая колькасць, мноства (аб жывых істотах). З балота несла ў сяло вільгаць і наганяла плоймы камароў і мошак. Мурашка. У гэтую часіну партызаны заўважылі, што за ўцекачом гоніцца цэлая плойма салдат. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ржа́ва ’гразкае, іржавае балота з вокісам жалеза ў вадзе; балота з жалезнай рудой’ (віц., слаўг., Яшк.). Утворана пры дапамозе суф. *‑а ад прасл. прыметніка *rъdja‑v‑ъ ’іржавы’ (Махэк₂, 513), як і іншае з гэтай асновы: ржа́вінь, аржа́вінь, ржа́ві́нне, іржа́вінне, аржа́ві́нне, ржа́ўка, іржа́ўка, аржа́ўка, ржа́ўчына, іржа́ўчына, аржа́ўчына ’рудая вада на балоце’ (ЛА, 2), ржа́вец, рыжа́вец, ржа́віна ’тс’ (Яшк.; в.-дзв., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Траке́ня ’багна, гразкае месца’ (Сцяц.; зэльв., Сл. ПЗБ), ’топкае балота, дзе калышацца верхняе покрыва’ (зэльв., ЛА, 2), траке́ня/траке́нь ’топкае месца на балоце’ (шчуч., зэльв., слоты., ЛА, 5). З літ. trãkas, traká ’багністае месца’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 5, 113), мікратапонімы Trakinė ’назва сенажаці’, Trakỹnė ’назва балота’, тапонім Trakìniai ’назва вёскі’ (Грынавяцкене, Весці АН БССР, 1, 1971, 91; Непакупны, Связи, 183; Лаўчутэ, Балтизмы, 50).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брыгва́ ’непраходнае балота’ (Яшкін). Няясна. Хутчэй за ўсё (параўн. значэнне слова) з дрыгва ’тс’, на якое аказала ўплыў нейкая іншая назва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́галка ’грэбля праз балота’ (Жд., 2). Няясна. Магчыма, ад ву́гал ’частка сушы, якая вуглом уразаецца ў балоцістае месца або сенажаць’ (Яшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набалоціць ’забрудзіць’: Набалоціў хату (шчуч., Сл. ПЗБ). Да балота ’гразь, бруд’, відаць, пад уплывам польск. błoto ’тс’, błocić ’пэцкаць’, гл. блоціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)