ві́нт

‘шруба; частка рухавіка парахода, самалёта’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ві́нт вінты́
Р. вінта́ вінто́ў
Д. вінту́ вінта́м
В. ві́нт вінты́
Т. вінто́м вінта́мі
М. вінце́ вінта́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ціско́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ціскоў. Цісковая шруба.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Bólzen

m -s, - болт, шру́ба

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

разверте́ться раскруці́цца;

винт разверте́лся шру́ба раскруці́лася;

колесо́ разверте́лось ко́ла раскруці́лася.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Archimedean

[,ɑ:rkɪˈmi:diən]

adj.

архімэ́даў

Archimedean screw — архімэ́дава шру́ба

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

wkręt, ~u

м. тэх. шруба

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

устано́вачны, ‑ая, ‑ае.

1. Прызначаны для ўстаноўкі чаго‑н. Установачная шруба. Установачная дошка.

2. Які дае ўстаноўку (у 3 знач.), прынцыпова важны. Установачныя тэзісы. Установачны артыкул.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́круціцца, -кручуся, -круцішся, -круціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), з чаго. Адкруціўшыся, выпасці.

Шруба выкруцілася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і вывіхнуцца (разм.).

Выкруцілася рука ў плячы.

3. Спрытна выслізнуць, вызваліцца.

В. з рук праціўніка.

4. перан. Выйсці з цяжкага становішча.

В. з бяды.

|| незак. выкру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

śruba

ж. шруба;

śruba okrętowa — грабны вінт

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Вінт 1 ’болт са спіральнай нарэзкай шруба’ (КТС, БРС). Укр. гвінт, рус. винт, макед., балг. винт ’тс’, чэш. народн. vint ’нарэзка шруба’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 27) < польск. gwint ’вінт’ < ням. Gewinde ’нарэзка’, winden ’абвіваць, намотваць, круціць’ (Брукнер, 165; Шанскі, 1, В, 101; Фасмер, 1, 317). Цалкам магчыма, што бел. вінт паходзіць непасрэдна з польск. мовы. Сюды ж вінтавы́.

Вінт 2 ’частка рухавіка парахода ці самалёта ў выглядзе лопасцей, замацаваных на валу’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 98).

Вінт 3 ’карцёжная гульня’ (БРС, КТС). Запазычана з рус. мовы; параўн. винт ’тс’ < ням. Gewinde. Да вінт 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)