Сямейства раслін з двухгубым венчыкам, да якога адносяцца мята, шалфей і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Salbéi
m -s, f - бат.шалфе́й
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
szałwia
ж.бат.шалфей (Salvia L.)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
sage
I[seɪdʒ]1.
adj.
разу́мны, му́дры
sage adviser — разу́мны дара́днік
a sage reply — му́дры адка́з
2.
n.
мудрэ́ц -аца́m.
II[seɪdʒ]
n., Bot.
шалфе́й -ю m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Мядзве́джае вушка ’талакнянка звычайная, Arctostaphylos Adans uva-ursi Spreng.’ (гродз., Кіс.), медвежʼе ушко ’дзіванна скіпетрападобная, Verbascum tapsiformeSchrad.’ (жытк., Бейл.). Укр.ведмеже ухо ’дзіванна’, ’шалфей, Salvia L.’, рус.медвежье ухо ’піжма, Tanacetum vulgare L.’, ’дзіванна’, ’ландыш’. Матывацыя: існавала павер’е, што: 1) гэтыя ягады падабаюцца мядзведзям; 2) усе менш каштоўныя расліны і грыбы «аддаюцца» ваўкам, мядзведзям, мышам. Так жа і ў германскіх народаў (Махэк, Jména, 177; РЯШ, 1973, № 1, с. 83).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Палы́н ’пустазелле з моцным пахам і горкім смакам’. Рус.полы́нь, укр.поли́н, ст.-рус.пелынъ, пелынь, польск.piołun, ст.-польск.piołyn, чэш.peluň, pelyněk, серб.-харв.пѐлин ’шалфей’, славен.pelin ’тс’, балг.пели́н ’палынь’. Якой была прасл. форма, не зусім ясна. Звязваюць з polěti ’гарэць, палаць’ (Младэнаў, 417; Махэк, 443) або з назвамі колеру тыпу polvь (гл. пало́вы) (Праабражэнскі, 2, 103). Паралелі ўказваюць толькі ў лат.: pelane ’палын’, pelȇjums (мн.) ’тс’ (Мейе–Эндзелін, 3, 194). Гл. яшчэ Фасмер, 3, 320.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чуба́ты, ‑ая, ‑ае.
1. З чубам (у 1, 2 і 4 знач.). На прызбе чубаты салдат-гарманіст на ўвесь мах расцягваў трохрадку.Ставер.// Які формай нагадвае чуб (пераважна пра расліны). Зіна спынілася, прыслухалася. Дзесьці ўнізе, сярод чубатых вяршалін ні то кіпарысаў, ні то таполяў спяваў салавей.Лось.Цокат, грукат па дарозе, А з дарогі — пыл густы На бярозы, Вербалозы, На чубатыя кусты.Бялевіч.
2. Як састаўная частка некаторых батанічных і заалагічных назваў. Чубаты шалфей. Чубатая чэрнець. Чубаты рабчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завары́ць, ‑вару, ‑варыш, ‑варыць; зак., што і чаго.
1. Прыгатаваць навар, настой з чаго‑н. Заварыць шалфей. Заварыць ліпавага цвету. □ Чай гаварылі густы, ажно чорны, рафінад не кідалі ў шклянкі.., пілі ўпрыкуску.Шамякін.Сцюжа, мрок... Я ізноў хвараваты .. Заварыць бы гарачай гарбаты, Разагрэць бы хутчэй самавар.Багдановіч.// Абдаць варам пры гатаванні чаго‑н. Заварыць цеста.// Прыгатаваць шляхам варкі ці залівання варам. Заварыць клей. Заварыць крухмал.
2. Заліць расплаўленым металам шчыліны, пустоты і пад. у металічных вырабах. Заварыць прабоіну.
3.перан.Разм. Распачаць справу, якая вымагае шмат клопату, дзейнасці і пад. — Ну, зараз будзем расхлёбваць тое, што гаварылі.Карпюк.