зашавялі́ць, ‑вялю, ‑веліш, ‑веліць; зак.
Пачаць шавяліць. // Варухнуць, шавяльнуць. [Пятрусь] паспешліва зашавяліў губамі, але замест слоў абмежаваўся паўторным пацалункам з Рыгорам. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пашаве́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што або чым.
Час ад часу, злёгку шавяліць. Малое спала і толькі губкамі пашавельвала. Лобан. Вецярок злёгку пашавельвае .. [Сцяпанаў] пасівелы чуб. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абшаво́ліваць, абшаволіць ’абкрадаць, абшукваць, абманваць’ (Нас. Доп.), абшаваліць ’тс’ (Юрч. Сін.). Да шаволіць (гл.) ’шавяліць’ (Бірыла, вусн. паведамл.). Параўн. вышаволіць ’выкрасці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абшывалі́ць ’абабраць, абакрасці, зрабіць хутка справу’, параўн. абшамыць (Бяльк.) да аб‑шавяліць. Параўн. другое значэнне дзеяслова шаволіць ’шукаць, рыскаць’. Гл. шаволіць, абшаволіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шевели́ть несов.
1. (двигать) варушы́ць; шавялі́ць;
2. (сено) варо́чаць, разбіва́ць;
◊
шевели́ть мозга́ми галаво́ю варушы́ць (круці́ць); мазга́мі круці́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лягу́шкацца ’гушкацца’ (зэльв., Сцяшк. Сл.). У выніку кантамінацыі лексем ⁺ляга́цца ’калыхацца, гайдацца’ (параўн. арханг., наўг., валаг. лягаться ’тс’) і гу́шкацца ’гойдацца’. Лексема ляга́цца ’хістацца’ з’яўляецца роднаснай з чэш. líhati ’рухаць, шавяліць’, літ. lingúoti ’калыхаць’ і г. д. Гл. ля́га 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Матаха́цца, мотоха́тысь ’поркацца’ (Клім.). Укр. мотуша́ти ’рухаць, шавяліць’, рус. перм. мото́ха ’дарэмная трата часу’, тул. мотоши́ться ’шавяліцца’, тамб. мату́шиться, наўг., цвяр., разан. матуси́ться, моту́ситься, мату́ситься ’паволі, не хочучы рабіць што-небудзь’, матусить ’хадзіць туды-сюды’. Глухі варыянт да мадзёхацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вороши́ть несов.
1. варушы́ць, варо́чаць; (переворачивать) пераваро́чваць; (шевелить) шавялі́ць;
2. перен. (вспоминать забытое — о неприятном, тяжёлом) варушы́ць;
не́зачем вороши́ть про́шлое няма́ чаго́ варушы́ць міну́лае;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
варушыць, паварушваць, трапаць, шавяліць / губамі: мыляць (разм.) / вушамі (пра каня): стрыгчы (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Лэпаць 1 ’мацаць рукамі, шукаючы што-небудзь упоцемку’, ’мацаць рукамі’ (бялын., Янк. Мат.; Бір. Дзярж., ТСБМ, ТС, Шат., Нар. Гом.), ’лапаць, хапаць рукамі’ (слаўг., Нар. словатв.), ’цягаць, красці’ (кругл., Мат. Маг.). Да лэп 1 (гл.).
Лэпаць 2 ’шавяліць губамі’ (Жд. 1), ’ляпаць (рукою па лбе)’ (Нас.), ’пляскаць, шлёпаць, біць чым-небудзь’ (слаўг., Нар. словатв.; Шат.; чэрв., Сл. ПЗБ), лэпнуць ’пляснуць, раптоўна ўпасці’ (іўеў., шальч., лаг., Сл. ПЗБ), ’стукнуць, ляснуць, ляпнуць’ (Нас.; бялын., Янк. Мат.), ’злёгку ўдарыць’ (КЭС, лаг.). Да лэп 2. Грынавяцкене і інш. (Liet. term., 182) у якасці літ. адпаведніка прыводзяць дзеяслоў lèptelėti ’ляпнуць, бухнуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)