расчу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак. (разм.).

1. Пачаць многа і энергічна чухацца (у 1 знач.).

2. перан. Пазбавіцца стану санлівасці, вяласці; раскатурхацца.

|| незак. расчу́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пачу́хвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Час ад часу, злёгку чухацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

часа́цца​III

1. гл чухацца

1., свярбець

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

skrobać się

незак. чухацца, шкрабацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

расчу́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм.

1. Пачаць многа і энергічна чухацца.

2. перан. Пазбавіцца стану вяласці, санлівасці. Ноччу ахова чыгункі не будзе гнацца па пятах, а пакуль бліжэйшы гарнізон расчухаецца, пройдзе не мала часу. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Паўчы́хуравацца ’прагаладацца’ (Ян.). Няясна. Магчыма, да чухацца ’свярбець’, укр. чіхрати ’церціся’, ’драпаць’, чухраться ’драцца, драпацца’, якія Слаўскі (1, 124) выводзіць з czesać ’часаць’. Слова магло першапачаткова абазначаць ’стан, калі нешта дзярэ, паліць, як кіслата ў пустым страўніку’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зачеса́ться

1. (начать зудеть) засвярбе́ць;

2. (начать чесаться при зуде) пача́ць чу́хацца, зачу́хацца;

3. (причесаться) разг. зачаса́цца, мног. пазачэ́свацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Пацяме́шыць ’пачухаць’ (ашм., паст., Сл. ПЗБ). Да ла- і цемя шыць ’тс’, цемяшыцца ’чухацца’, ’варушыцца’, ’пераварочвацца з боку на бок’ (брасл., ашм., трак., паст., астрав., Сл. ПЗБ), якія збліжаюцца з цемя, цяміць, а таксама з укр. темʼяжити ’давіць’, рус. темяшить ’біць кулаком’, польск. ciemiężyć ’прыціскаць, душыць’ (Міклашыч, 356; Брукнер, 62; Фасмер, 4, 41 і 140).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чеса́ться

1. (чесать себе волосы) разг. часа́цца;

2. (чесать себе какую-л. часть тела) чу́хацца;

соба́ка че́шется саба́ка чу́хаецца;

3. (зудеть) свярбе́ць;

спина́ че́шется спі́на свярбі́ць, пле́чы свярбя́ць;

4. страд. часа́цца; чу́хацца; см. чеса́ть​ 1, 2;

◊

че́шутся ру́ки ру́кі свярбя́ць;

язы́к че́шется язы́к свярбі́ць;

чеса́ть языки́ языкі́ аб зу́бы біць; зво́ды зво́дзіць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Паце́пваць ’час ад часу злёгку сцепаць, рабіць сутаргавыя рухі (звычайна плячамі)’ (ТСБМ), паце́пацца ’чухацца’ (пух., Сл. ПЗБ), це́пацца ’уздрыгваць’ (ТС), драг. тыпстэ́ ’настойліва трэсці’ (Лучыц-Федарэц). Да па- і ⁺цепці, цепаць, параўн. укр. ти́птися ’трэсціся (едучы на возе)’, тепти́, рус. тепти́ ’біць’, польск. tepać, н.-луж. śepaś, в.-луж. čepać, чэш. tepati ’біцца, стукаць, пульсаваць’, ’чаканіць’, славац. tepať, славен. tȇpsti ’біць, таўчы, удараць’, ’душыць адзін аднаго’, ’біць бізуном, дубцом’, серб.-харв. по̀тепати се ’пабіцца з кім-небудзь’, потѐпсти се ’тс’, ’паткнуцца’, ц.-слав. тети (тепу). Прасл. te(p)ti, tepǫ. Гукапераймальнае: аснова tap‑ маецца ў цюркскіх і ўграфінскіх мовах (з перастаноўкай зычных) у ст.-грэч. πατάξω ’біць, удараць’, ’разбіваць (войска)’ (Фасмер, 4, 44–45; Махэк₂, 640).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)