чужы́на, ‑ы, ж.

Няродная, чужая зямля, краіна. На чужыне далёкай Неба выслана дымам. Пасадзілі дзяўчыну За драты Асвянціма. Броўка. Птушкам, як і людзям, цяжка жыць на чужыне. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

потёмки ед. нет по́цемкі, -мак, ед. по́цемак, -мку м.;

в потёмках папацёмку, упо́цемку;

◊

в потёмках у няве́данні, у по́цемках;

чужа́я душа́ — потёмки посл. ≅ у душу́ не ўле́зеш; чужа́я душа́ як лес; чалаве́к — не арэ́х, не раску́сіш.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чужы́на Чужы край, чужая зямля (БРС); чужая вёска (Слаўг.). Тое ж чужаня́ (Пін. Булг., 199), чужані́ца (Слаўг.), чужбі́на́ (Нас., Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

stranger [ˈstreɪndʒə] n.

1. незнаёмец, незнаёмка; чужы́, чужа́я

2. чужазе́мец; чужазе́мка; чужы́нец; чужы́нка

♦

be no/a stranger to smth. fml зве́дваць/не зве́дваць што-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

прыбі́цца сов.

1. в разн. знач. приби́ться;

до́шка до́бра ~бі́лася — доска́ хорошо́ приби́лась;

чужа́я аве́чка ~бі́лася да чарады́ — чужа́я овца́ приби́лась к ста́ду;

2. (при падении получить ушиб) разби́ться, ушиби́ться, уби́ться (до полусмерти)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нівеліро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.

1. Спец. Дзеянне паводле дзеясл. нівеліраваць (у 1 знач.).

2. Дзеянне паводле дзеясл. нівеліраваць (у 2 знач.). Як вядома, савецкай літаратуры, у якой незвычайнае багацце талентаў, заўсёды была чужая нівеліроўка творчай індывідуальнасці мастака. Кучар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

alien

[ˈeɪliən]

1.

n.

1) іншазе́мец, чужазе́мец, чужы́нец -ца m.

2) пры́хадзень з ко́смасу

2.

adj.

1) чужы́, заме́жны

an alien language — чужа́я мо́ва

alien domination — чужа́я ўла́да, чужо́е панава́ньне

2) неўласьці́вы, нязвы́чны

Unkindness is alien to her nature — Няве́тласьць неўласьцівая ёй

3) іншасьве́тны, іншаплянэ́тны

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Гаспо́да ’гаспадарка, двор’ (БРС), ’унутранасць панскага дома’ (Нас.), ’хата гаспадара, чужая хата’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр. госпо́да, але рус. господа́ (мн. л. да господи́н), далей польск. gospoda, чэш. hospoda, ст.-слав. господа ’гасцініца’, серб.-харв. (зборны назоўнік) госпо̀да. Прасл. *gospoda па паходжанню зборны назоўнік да *gospodь ’пан, гаспадар’. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 58–59; Слаўскі, 1, 324.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нудзі́цца, нуджу́ся, ну́дзішся, ну́дзіцца; незак.

Адчуваць нуду, быць у стане нуды (у 1 знач.). — Ты дужа не нудзіся, дачушка. Слязамі гору не паможаш, — супакойвалі Настасю бацькі. «Работніца і сялянка». З-за ельнічку даносіліся чужая п’яная песня з выкрыкамі ды час ад часу кулямётныя чэргі дазорных, якія, мусіць, нудзіліся ў адзіноце... Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Laeditur urbanus, non claudicat inde Romanus

Пакалечыў сабе нагу Урбан, але не кульгае з-за гэтага Раман.

Повредил себе ногу Урбан, но не хромает из-за этого Роман.

бел. Чужая болька не баліць. Што дразду па чужому гнязду. На чужой шкуры і вала спёк бы, а на сваёй ‒ і камара не заб’е.

рус. За чужою щекою зуб не болит. Чужая болячка в боку не сидит. По чужой шкуре не больно. Чужое горе не болит. Чужая слеза ‒ вода/что с гуся вода. Чужая беда ‒ людям смех.

фр. Mal d’autrui n’est que songe (Чужая беда ‒ только сон).

англ. He jests at scars that never felt a wound (Указывает на шрамы тот, у кого не было ран).

нем. Fremder Schmerz geht nicht ans Herz (Чужая боль не доходит до сердца).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)