Verbum

а², злуч.

1. Злучае сказы і члены сказа са знач. супрацьпастаўлення, супастаўлення.

Ён паехаў, а я застаўся.

Гэта ж не восень, а ранняя вясна.

Яна пачала суцяшаць, а ў самой аж сэрца разрываецца ад жалю.

Факт ёсць факт, а дакумент застаецца дакументам.

2. Далучае сказы або члены сказа са знач. дабаўлення чаго-н. пры паслядоўным апісанні, паяснення, узмацнення, пярэчання, пераходу да другой думкі.

Гарыць агонь, а на агні гатуецца вячэра.

Навокал лес, а за лесам — балота, а за балотам — рэчка.

◊

А то — злуч.

1) Іначай, у адваротным выпадку.

Бяжы, сынок, а то спознішся;

2) Аказваецца, а на самай справе.

Каб хоць рэчка была, а то ручаёк нейкі;

3) Далучае сказы і члены сказа, якія ўдакладняюць, развіваюць або паясняюць папярэднюю думку.

Змрокам, а то і пазней, людзі ішлі дадому;

4) Ужыв. пры ўгаворванні, пажаданні.

Пабудзьце яшчэ.

А то пераначавалі б;

5) Або, ці.

Хлопчык бегаў, смяяўся, а то хаваўся за дзеда.

А не то (дык) — злуч. Тое, што і «а то» (у 1 знач.).

Дапамажыце, а не то я скардзіцца буду.

бо́кам, прысл.

1. Плячом уперад.

Праціснуцца б.

2. У абход, кружным шляхам (разм.).

Хмара прайшла б.

3. Не прама, крыва.

Трымаць б. аловак.

◊

То бокам, то скокам (разм.) — як выпадзе, пераадольваючы цяжкасці.

зы́бацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).

Гушкацца, то падымаючыся, то апускаючыся.

З. на нагах.

Лодка зыбаецца на вадзе.

Кладка зыбаецца.

|| аднакр. зыбану́цца і зыбну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся.

|| наз. зы́банне, -я, н.

лы́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

То адкрываць, то закрываць вочы, маргаць.

◊

Лыпаць вачамі —

1) бяссэнсава маргаць ад разгубленасці, збянтэжанасці, страху;

2) маўчаць, не ведаючы, што сказаць.

|| аднакр. лы́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. лы́панне, -я, н.

пагато́ў, прысл.

Тым больш.

Калі ты гэтага не здолеў зрабіць, то ён і п. не зробіць.

пако́лькі, злуч.

Таму што, так як.

П. ты там сёння будзеш, то я туды не пайду.