ачму́рваць

‘дурманіць, тлуміць, дурыць, збіваць з толку каго-небудзь, што-небудзь (галаву і г. д.)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ачму́рваю ачму́рваем
2-я ас. ачму́рваеш ачму́рваеце
3-я ас. ачму́рвае ачму́рваюць
Прошлы час
м. ачму́рваў ачму́рвалі
ж. ачму́рвала
н. ачму́рвала
Загадны лад
2-я ас. ачму́рвай ачму́рвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ачму́рваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ачму́чваць

‘дурманіць, тлуміць, дурыць, збіваць з толку каго-небудзь, што-небудзь (галаву і г. д.)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ачму́чваю ачму́чваем
2-я ас. ачму́чваеш ачму́чваеце
3-я ас. ачму́чвае ачму́чваюць
Прошлы час
м. ачму́чваў ачму́чвалі
ж. ачму́чвала
н. ачму́чвала
Загадны лад
2-я ас. ачму́чвай ачму́чвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ачму́чваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

натлумі́ць, ‑тлумлю, ‑тлуміш, ‑тлуміць; зак., што.

Пазбавіць здольнасці ясна мысліць, лагічна разважаць; задурыць. А чалавек.. [старшыня], відаць па ўсяму, добрай натуры, але яму за дзень натлумілі галаву. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затлумі́ць, ‑тлумлю, ‑тлуміш, ‑тлуміць; зак., каго-што.

Пазбавіць здольнасці ясна мысліць, лагічна разважаць; задурыць. — Затлумілі мне галаву, вось і забыўся: твой жа праект аб адкрыцці дзіцячай пляцоўкі прынялі. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тлума́1 ’клопат’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Вытворнае ад тлуміць ’турбаваць’, гл.

Тлума́2 ’густыя зарасці ў лесе’ (чач., Мат. Гом.). Магчыма, старое запазычанне, параўн. ст.-польск. tłum ’стос дроў; купа дрэў’ (XV ст.), што да tłumić ’сціскаць, прыгнятаць’ (Борысь, 635), гл. тлуміць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Клуміцьтлуміць, дурыць, шумець’ (Нас., Гарэц., Юрч., Мат. Маг., Бяльк., Др.-Падб.), клуміць галаву ’задурваць, валакіціць, падманваць’ (Юрч. Фраз. 2). Насовіч (237) гаворыць аб тым, што клуміць аднаго паходжання з глуміць і тлуміць. Да клум (гл.). Супастаўляючы з клуміць не толькі тлуміць, але і глуміць. Насовіч, відаць, мае на ўвазе кантамінацыю тлуміць і глуміць. З гэтым тлумачэннем нельга пагадзіцца, паколькі рус. глумить, бел. глуміць маюць таксама значэнне ’дурыць, падманваць’. Трэба таксама ўлічваць, што лексемы tłum, tłumić толькі польскія і іх этымалогія няясная. Таму, па-першае, не абавязкова прымаць пераход t > k на беларускай глебе для тлумачэння бел. шум, шуміць, можна меркаваць і аб адваротным працэсе (гл. глум, глуміць).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

unterdrücken

vt

1) душы́ць, падаўля́ць, тлумі́ць, прыгнята́ць

2) заглуша́ць, стры́мліваць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Вы́тлуміць ’выманіць’ (Нас.); ’задушыць, звесці са свету’ (Шат.). Запазычанне з польск. wytłumić ’заглушыць, заду-шыць’ або вытворнае ўжо на беларускай глебе ад запазычанага з польскай тлуміць (< tłumić) (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

tumanić

незак. падманваць, ашукваць; пускаць пыл у вочы; марочыць (тлуміць; дурыць) галаву

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Тлумі́цца ’тлець’ (ТС). Няясна; хутчэй за ўсё, да тлуміць ’прыгнятаць, стрымліваць, заглушаць’ (гл.), што адпавядае зыходнай семантыцы ’душыць; таўчыся’, характэрнай для асновы *telm‑/*tolm‑/*tъlm‑ (Куркіна, Этимология–1983, 25), параўн. польск. dym tłumi ’ідзе клубамі, клубіцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)