зя́бкі, ‑ая, ‑ае.
Халодны, сцюдзёны. Зябкі вецер. □ Сягоння дзень быў зябкі, непагодны. Дзяргай. Ад туману, ад балота павявала зябкай тарфяной сырасцю. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bleak [bli:k] adj.
1. змро́чны, хму́рны; безнадзе́йны;
a bleak smile су́мная ўсме́шка;
bleak prospects безнадзе́йныя перспекты́вы
2. хало́дны, сцюдзёны;
a bleak winter’s day сцюдзёны зі́мні дзень
3. го́лы; пусты́ (без раслін); адкры́ты для ве́тру;
a bleak hillside го́лы схіл гары́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ча́ўканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. чаўкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. На некаторы час гутарка прыціхла, саступіўшы месца чаўканню сківіц. Колас. Сёння — слота, сцюдзёны вецер, замглёнае непрыветнае неба, нуднае чаўканне размяклага снегу пад нагамі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сцю́жа ’моцны холад, мароз’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт., Касп., Гарэц.), сту́жа ’тс’ (ТС, Бяльк.), сцю́жа, сці́жа ’тс’ (паст., Сл. ПЗБ). Укр. сту́жа, рус. сту́жа ’тс’. Прасл. *studja да *studъ, гл. студзіць, сцюдзёны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Arctic2 [ˈɑ:ktɪk] adj.
1. аркты́чны; паўно́чны; паля́рны;
the Arctic Circle Паўно́чны паля́рны круг;
the Arctic Ocean Паўно́чны Ледаві́ты акія́н
2. arctic аркты́чны, сцюдзёны, ве́льмі хало́дны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ся́ўрана ’суха і ветрана (пра надвор’е)’, ся́ўрыць ’сушыць на сцюдзёным ветры’ (Ласт.), сяўрёнка ’мяса, вытрыманае на халодных веснавых вятрах’, сяўрёный ’высіверачы (пра кумпяк, каўбасы, мяса)’ (віц., Нар. лекс.). Да север, сівер (гл.), параўн. рус. северя́к ’сцюдзёны паўночны вецер’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сі́вер ‘халодны паўночны пранізлівы вецер’ (ТСБМ, Ласт., Касп., Др.-Падб., Байк. і Некр., Сцяшк.; віц., Нар. словатв., Сержп., Ян.), сі́верка ‘намаразь’ (Ян.), ‘халодны вецер’ (Пятк. 2), сі́верны ‘халодны, сцюдзёны’ (ТСБМ, мін., Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), сі́вярнік ‘вецер з поўначы’ (Сцяшк. Сл.), сі́вераць ‘рабіцца шурпатым, асмуглым, грубець ад ветру, холаду (звычайна пра скуру на твары, руках і пад.)’ (ТСБМ), сівярэ́ць ‘халадаць’ (Сцяшк. Сл.). Укр. сі́вер ‘холад; халодны пранізлівы вецер’, рус. арх. си́вер ‘паўночны вецер’. Тлумачыцца з север (сѣверу), дзе и з ѣ (Фасмер, 3, 616), аб умовах гэтага пераходу гл. Карскі, 1, 216. Параўн. се́вер (siévir) ‘сухі сцюдзёны вецер’ (Варл.), семантычна больш ранняя форма, гл. ЭССЯ, 8, 192.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гне́ўны, ‑ая, ‑ае.
Ахоплены гневам; раззлаваны. Такой узрушанай Зіна бачыла.. [Ганю] упершыню. Нервовую, усхваляваную, гнеўную. Грамовіч. // Які выражае гнеў; з гневам. Гнеўны погляд. Гнеўны пратэст. □ Пачуўшы ляпанне стрэльбы, мядзведзь з гнеўным мармытаннем рынуўся на Тадэўчыка. Бядуля. // перан. Грозны, суровы. Рыбак на успененых гнеўных прасторах Плыве праз сцюдзёны туман. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адту́ліна, ‑ы, ж.
Адкрытае пустое месца ў чым‑н. суцэльным; дзірка, шчыліна, праход, пройма. Праз адтуліну ў дзвярах прабіваўся сцюдзёны струмень. Савіцкі. Антось падбег да акна, спіной засланіў разбітую шыбу і азірнуўся, шукаючы вачыма рэч, якая б магла заткнуць адтуліну. Мележ. [Казік] нават чуў, як два разы скрыгануў ключ у адтуліне замка. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сты́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які астыў, стаў халодным. Лезці на камбайн было нязручна: боты саслізгвалі з круглых поручняў, і Юхневіч ледзь не зваліўся далоў; стылае жалеза непрыемна апякала далоні. Савіцкі. На [Ледзю] дыхнула гарачынёй, вільгаццю, вострым пахам фармовачнай зямлі і стылага чыгуну. Карпаў. // Халодны, сцюдзёны. Мігаюць іскры белага агню, У твар сячэ сустрэчны вецер стылы. Грахоўскі. Сінее скрозь маўклівы стылы снег. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)