◎ Паўро́кі ’сурокі, урокі’ (віл., Крачк.), поўрбчыць ’сурочыць’ (ТС). Да па· і сурокі. сурочыць, урбкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
beschréien
*vtразм.суро́чыць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
zapeszyć
зак.разм.сурочыць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
urzec
зак.
1. зачараваць; захапіць;
2.сурочыць, урачы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Наўрок ’урокі, чары’ (Бяльк.). Да ўрок ’тс’ з узмацняльным на- (магчыма, з мэтай адрозніць ад урок ’вучэбныя заняткі’) або непасрэдна ад дзеяслова наўрочыць ’сурочыць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
toi, toi, toi!
intразм. цьфу, цьфу, цьфу, каб не суро́чыць!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Прыстра́ць ’прысохнуць, прыстаць; прыстаць, прычапіцца’ (Юрч.), параўн. рус.дыял.пристре́ть ’прыстаць, перадацца каму-небудзь (пра хваробу)’, укр.пристрі́ти ’сурочыць’. Гл. прыстрэ́ч, на семантыку магло паўплываць збліжэнне з прыста́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляда́шцік, ляда́шчык ’хударлявы’, ’бядняк, жабрак’, ’круцель, ашуканец’, ’чалавек, які можа сурочыць, асабліва маладых істот’, ’нячысцік, з’яўленне якога перад селянінам азначала няшчасце’ (Нас.). Утворана ад ляда́шты і ляда́шчы (гл.). Параўн. яшчэ ляд1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зрачы́, зраку́ць (3 ас. мн. л.), зрок (прощ. ч. адз. л.) ’пашкодзіць дурным вокам, сурочыць’ (Сл. паўн.-зах.). Укр.уст.зречи́ ’сказаць’, зректи́ся ’адракацца’, польск.zrzec się ’адмовіцца, адрачыся’, чэш.zříci se ’тс’, славац.zriecť sa ’тс’, в.-луж.zrěčėć ’пагутарыць, абмеркаваць, дамовіцца’, славен.izréči ’выгаварыць, выказаць’, серб.-харв.изрѐћи, ѝзрећи ’выказаць, аб’явіць’, макед.изрече ’тс’. Ст.-слав.издрешти ’выказаць’. Ст.-рус.изречи ’тс’ (XI–XII стст.). Бел.дыял.зрачы, верагодна, з jьz‑rek‑ti (корань rek‑, гл. рэч) мае асаблівае семантычнае развіццё: відаць, jьz‑rek‑ti ’выказаць’ азначала ’выказаць словы, што могуць пашкодзіць’ (параўн. таго ж кораня сурочыць), а потым наогул ’зрабіць шкоду без фізічнага ўздзеяння’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыдзі́ў ’сурокі’ (віл., Сл. ПЗБ). Верагодна, прыставачна-бяссуфікснае ўтварэнне ад незафіксаванага *прыдзіві́ць/*прыдзіві́цца ’сурочыць’ < дзіві́ць/‑цца (гл.). Фармальна сюды ж таксама пін.прыды́ў у выразе на прыды́ў ’на выгляд’: у саду вышенька на прыды́ў чырвоная (Доўн.-Зап., Пін.), аднак, яно, відаць, з польск.na przędziw ’на дзіва’.