грэ́бень (мн. грабяні́, -нёў) м., в разн. знач. гре́бень; (у птицы — ещё) гребешо́к; (для расчёсывания волос — ещё) гребёнка ж., расчёска ж.;

прадзі́льны г. — пряди́льный гре́бень;

го́рны г. — го́рный гре́бень;

г. хва́лі — гре́бень волны́;

пе́ўневы г.бот. петуши́ный гребешо́к;

стры́гчы (усі́х) пад адзі́н г.стричь (всех) под одну́ гребёнку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Стры́гчы ‘зразаць, падрэзваць ножніцамі, машынкай (валасы, шэрсць і пад.)’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Шат.; ашм., Стан.; Сцяшк., Бяльк.), стрыгчы́ ‘тс’ (Ласт.), стры́хчы, стры́кчы, стры́хці ‘тс’, ‘рэзаць ножніцамі; кроіць’ (Сл. ПЗБ), стры́гці ‘тс’ (Сержп. Прымхі), стрыгці́ ‘тс’ (ТС), ст.-бел. с​ѕтрычи ‘тс’ (XVI ст., Карскі 2-3, 277); сюды ж стры́гчы вуша́мі ‘паводзіць вушамі, прыслухоўвацца’ (ТСБМ), стры́гці вуша́мі ‘тс’ (Сержп. Прымхі, ЛА, 1). Укр. стри́гти, рус. стричь, стараж.-рус. стричи, польск. strzyc, в.-луж. třihać, н.-луж. stśigaś, чэш. střihati, славац. strihať, серб.-харв. стри̏ћи, славен. stříči, балг. стрига́, макед. стриже ‘тс’, ст.-слав. стришти. Прасл. *strigti звязана чаргаваннем галосных з рус.-ц.-слав. стрѣгъ ‘стрыжка’, стрѣжьць ‘той, хто стрыжэ’, суадноснымі з с.-в.-ням. streich ‘удар, замах’ і роднаснае ст.-прус. strigli ‘чартапалох’, ст.-в.-ням. strîhhan ‘гладзіць, церці’, гоц. striks ‘паласа’, ст.-англ. strican ‘мазаць; праводзіць’, лац. stringere ‘дакранацца; здзіраць’, strigilis ‘скрабок’ (гл. Траўтман, 289; Мікала, Ursl. Gr., 3, 77; Фасмер, 3, 778), што ўзыходзіць да і.-е. *streig‑ ‘удараць’, з далейшай спецыялізацыяй ‘апрацоўваць вострай прыладай’ (Бязлай, 3, 329; Борысь, 584). Махэк₂ (588) параўноўвае з літ. riẽkti, riekaù ‘рэзаць’, riekė̃ ‘луста хлеба’, дапускаючы рухомае s‑. Гл. яшчэ Шустар-Шэўц, 1546; ЕСУМ, 5, 440. Параўн. стругаць. Сюды ж стры́жава ‘воўна, састрыжаная з авечкі (авечак) за адзін раз’ (Сл. ПЗБ), стрыгу́н, стрыгуно́к ‘аднагадовае жарабя, якому звычайна падстрыгаюць грыву’ (ТСБМ, Касп., Бяльк., ЛА, 1), ‘конь ва ўзросце двух год’ (Ян.; віц., Жыв. НС). Гл. таксама стрыгнуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ву́шы, -шэ́й (ед. ву́ха ср.) у́ши;

в. аб’е́сці — прожужжа́ть у́ши; надое́сть;

в. вя́нуцьу́ши вя́нут;

вы́цягнуць з в. — вы́тащить за́ уши;

дайсці́ да (чыіх) вушэ́й — дойти́ до уше́й (кого, чьих);

за вуша́мі — трашчы́ць за уша́ми трещи́т;

за в. не адця́гнеш — за́ уши не отта́щишь;

за в. цягну́ць — (каго) за́ уши тащи́ть (кого);

закаха́цца па в. — влюби́ться по́ уши;

мець в. — слу́шать, прислу́шиваться;

мець свае́ во́чы і в. — име́ть свои́ глаза́ и у́ши;

накруці́ць в. — надра́ть у́ши;

на свае́ (ула́сныя) в. чуць — слы́шать со́бственными уша́ми;

натапы́рыць в. — навостри́ть у́ши;

не ба́чыць як сваі́х вушэ́й — не вида́ть как свои́х уше́й;

не ве́рыць сваі́м вуша́м — не ве́рить свои́м уша́м;

па в. ў гра́зі — по́ уши в грязи́;

па в. ў даўга́х — по́ уши в долга́х;

па са́мыя в. — по са́мые у́ши, по́ уши;

пачырване́ць да вушэ́й — покрасне́ть до уше́й;

пець (напе́ць) у в. — дуть, петь (наду́ть, напе́ть) в у́ши;

прапусці́ць мі́ма вушэ́й — пропусти́ть ми́мо уше́й;

пратрубі́ць (пракрыча́ць) в. — (каму) прожужжа́ть (прокрича́ть, протруби́ть) у́ши (кому);

разве́сіць в. — разве́сить у́ши;

стая́ць у вуша́х — стоя́ть в уша́х;

стры́гчы вуша́містричь (пря́дать, прясть) уша́ми;

уве́сці ў в. — (каму) подсказа́ть (кому); надоу́мить (кого);

хоць в. затыка́й — хоть у́ши затыка́й;

хто парася́ ўкраў, у таго́ ў вуша́х пішчы́цьпосл. на во́ре ша́пка гори́т;

і сце́ны в. ма́юцьпосл. и у стен у́ши есть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адзі́н (род. аднаго́) в разн. знач. оди́н (одна́, одно́, одни́);

аднаго́ ра́зу — одна́жды, ка́к-то;

аднаго́ дня — в оди́н прекра́сный день;

адны́м за́хадам — а) заодно́, попу́тно; б) в оди́н приём;

а. адны́м — оди́н-одинёшенек; оди́н, как перст;

а.-адзіню́ткі — а) (совершенно одинокий) оди́н-одинёшенек; оди́н, как перст; б) (только один) оди́н-еди́нственный;

а. душо́ю — оди́н-одинёшенек;

а. кане́ц — оди́н коне́ц;

а. крок — оди́н шаг;

а. пад а. (адна́ пад адну́, адно́ пад адно́) — оди́н к одному́ (одна́ к одно́й, одно́ к одному́; как на подбо́р);

а. пад адны́м — оди́н друго́го ме́ньше; мал мала́ ме́ньше;

хава́цца а. за аднаго́ — пря́таться оди́н за одного́;

а. за адны́м; а. за другі́м — друг за дру́гом, оди́н за други́м, гусько́м;

а. пры адны́м (адна́ пры адно́й, адно́ пры адны́м)о́чень бли́зко, вплотну́ю, ря́дышком;

а. у а. (адна́ ў адну́, адно́ ў адно́) — как на подбо́р;

а. час — одно́ вре́мя;

а. чорт (адна́ тра́сца) — оди́н чёрт;

а. як кол (па́лец) — оди́н, как перст;

адна́ нага́ тут, друга́я там — одна́ нога́ здесь, друга́я там;

адна́о́лькі) на́зва — одно́о́лько) назва́ние;

адна́, як былі́нка ў по́лі — одна́, как были́нка в по́ле;

аднаго́ по́ля я́гады — одного́ по́ля я́годы;

адно́ за адны́м — одно́ за други́м;

адно́ шторазг. то́лько что;

(усе́) як а. — (все) как оди́н;

у адно́ сло́ва — в одно́ сло́во;

у а. го́лас — в оди́н го́лос;

у а. міг (мо́мант) — в оди́н миг, в мгнове́ние о́ка;

а. на а. — а) (друг против друга) оди́н на оди́н; б) оди́н на оди́н, с гла́зу на глаз;

усе́ да аднаго́ — все до одного́, все до еди́ного;

адно́ з двух — одно́ из двух;

адзі́н з адны́м — друг с дру́гом;

адзі́н з другі́м — оди́н с други́м;

адно́ і то́е — одно́ и то́ же;

усё адно́ — всё равно́, всё одно́, всё еди́но;

адно́й наго́й у магі́ле стая́ць — одно́й ного́й в моги́ле стоя́ть;

адны́ гады́; у адны́х гада́х — в одно́м во́зрасте, в одни́х лета́х;

адны́м во́кам — одни́м гла́зом;

адны́м ву́хам чуць — кра́ем у́ха слы́шать;

адны́м ды́хам (ду́хам) — одни́м ду́хом;

адны́м уда́рам — одни́м уда́ром;

адны́м ма́хам — одни́м ма́хом;

за адны́м ма́хам — заодно́, в оди́н приём;

адны́м мі́рам ма́заны — одни́м ми́ром ма́заны;

адны́м сло́вам — одни́м сло́вом;

а. аднаго́ ва́рты — два сапога́ па́ра, друг дру́га сто́ят;

за адны́м скры́пам — одни́м ма́хом;

за а. прысе́ст — в оди́н присе́ст;

ігра́ць у адну́ ду́дку — дуде́ть в одну́ дуду́;

на а. зуб — на оди́н зуб;

на а. капы́л — на оди́н покро́й;

на а. лад — на оди́н лад;

на а. мане́р — на оди́н мане́р; одина́ково;

на а. твар — на одно́ лицо́;

на адно́й назе́ — на одно́й ноге́;

па адны́м — по одному́;

пад адны́м да́хам — под одно́й кры́шей;

ста́віць на адну́ до́шку — ста́вить на одну́ до́ску;

стры́гчы (усі́х) пад адзі́н грэ́беньстричь (всех) под одну́ гребёнку;

у адно́й ме́ры — без измене́ния;

у адну́ даро́гу — (каму з кім) по пути́ (кому с кем);

як адну́ капе́йку — как одну́ копе́йку;

адну́ хвілі́ну — одну́ мину́ту, оди́н моме́нт;

адны́ ко́сці (рэ́бры) — одни́ ко́сти; ко́жа да ко́сти;

адна́ хвала́ — одна́ хвала́;

з аднаго́ це́ста — из одного́ те́ста;

адна́ хе́ўра — одна́ ла́вочка;

ме́раць усі́х адно́й ме́ркай — ме́рить всех одно́й ме́ркой;

адно́й ма́сці — одно́й ма́сти;

аднаму́ бо́гу (ала́ху, чо́рту і пад.) вядо́ма — одному́ бо́гу (алла́ху, чёрту и т.п.) изве́стно;

дзяўбці́ адно́ і то́е ж — долби́ть одно́ и то́ же;

адны́м ро́счыркам пяра́ — одни́м ро́счерком пера́;

а. у по́лі не во́ін — оди́н в по́ле не во́ин;

у адны́ ру́кі — в одни́ ру́ки;

а. смех — смех да и то́лько;

з аднаго́ бо́ку — с одно́й стороны́;

сну ні ў адны́м во́ку — сна ни в одно́м (ни в еди́ном) глазу́;

спаць адны́м во́кам — спать вполгла́за;

гля́нуць хоць адны́м во́кам — взгляну́ть одни́м глазко́м;

ме́раць на а. (свой) аршы́н — ме́рить на оди́н (свой) арши́н;

аста́цца (пакі́нуць) у адно́й кашу́лі — оста́ться (оста́вить) в одно́й руба́шке;

пад а. ранжы́р падве́сці — под оди́н ранжи́р подвести́;

з аднаго́ вала́ дзвюх шкур не дзяру́цьпогов. с одного́ вола́ двух шкур не деру́т;

дзвю́м смярця́м не быць, а адно́й не міну́цьпосл. двум смертя́м не быва́ть, а одно́й не минова́ть;

адна́ галава́ до́бра, а дзве лепшпосл. ум хорошо́, а два лу́чше;

сямёра аднаго́ не чака́юцьпосл. се́меро одного́ не ждут;

адзі́н з со́шкай, а сямёра з ло́жкайпогов. оди́н с со́шкой, а се́меро с ло́жкой;

у адно́ ву́ха ўвайшло́, а ў друго́е вы́йшлапогов. в одно́ у́хо вошло́, а в друго́е вы́шло;

зімо́й і ле́там адны́м цве́тампосл. зимо́й и ле́том одни́м цве́том;

а. хоць з’еш вала́ дык адна́ хвала́посл. оди́н хоть съеш вола́, так одна́ сла́ва

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)