рагавы́ 1 , ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да рога 1 (у 1 знач.). Рагавыя адросткі. Рагавое рэчыва. // Зроблены з рога 1 (у 1 знач.). Рагавыя акуляры. □ Асобны параграф.. [Шчакаціхін] прысвячае арнаментыцы неалітычнай эпохі, якая знайшла выяўленне на рагавых і каменных сякерах. Ліс . // Які складаецца з таго самага рэчыва, што і рог 1 (у 1 знач.). Рагавы кіпцюр. Рагавое покрыва.
•••
Рагавая абалонка — тое, што і рагавіца.
рагавы́ 2 , ‑ая, ‑ое.
Які знаходзіцца на рагу, вуглавы. Турэмная стража пад моцным канвоем павяла.. [Нявіднага] ў адзіночную камеру, што змяшчалася ў ніжнім этажы рагавой турэмнай вежы. Колас .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Wá che
f -, -n
1) вайск. ва́ рта, караву́ л (абавязак ); марск. ва́ хта
~ sté hen* — стая́ ць на ва́ рце [у караву́ ле, на ва́ хце]
~ há lten* [tun* , há ben] — не́ сці ва́ рту; вартава́ ць
auf ~ sein — быць пі́ льным [насцяро́ жаным, напагато́ ве]
auf ~ zí ehen* [die ~ bezí ehen* ] — заступі́ ць на ва́ рту [у караву́ л]
2) караву́ л; стра́ жа , вартавы́
die ~ á blösen — змяні́ ць ва́ рту
á bziehende ~ — ва́ рта, яка́ я змянцецца
á ufziehende ~ — ва́ рта, яка́ я заступа́ е
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
набе́ гчы сов.
1. в разн. знач. набежа́ ть; (о жидкости — ещё ) нате́ чь; (о волне — ещё ) накати́ ться;
~гла шмат людзе́ й — набежа́ ло мно́ го люде́ й;
у ва́ нну набе́ гла вада́ — в ва́ нну набежа́ ла (натекла́ ) вода́ ;
хва́ ля ~гла на бе́ раг — волна́ набежа́ ла (накати́ лась) на бе́ рег;
~гла ва́ рта — набежа́ ла стра́ жа ;
~гла пе́ ня — набежа́ ла пе́ ня;
2. нали́ ться;
во́ чы ~глі кро́ ўю — глаза́ налили́ сь кро́ вью;
◊ жыць як набяжы́ ць — погов. жить как придётся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ва́ рта I сущ. , ж.
1. карау́ л м. , охра́ на, стра́ жа ;
расста́ віць ~ту — расста́ вить карау́ л (охра́ ну, стра́ жу);
ганаро́ вая в. — почётный карау́ л;
2. (обязанности ) карау́ л м. ;
не́ сці ~ту — нести́ карау́ л;
3. (место охраны ) пост м. ;
стая́ ць на ва́ рце — стоя́ ть на посту́ ;
○ узя́ ць пад ~ту — взять под стра́ жу;
◊ стая́ ць на ва́ рце — стоя́ ть на стра́ же
ва́ рта II безл. в знач. сказ.
1. сто́ ит; нели́ шне; сле́ дует;
гэ́ ту кні́ гу в. прачыта́ ць — э́ ту кни́ гу сто́ ит прочита́ ть;
вам в. адпачы́ ць — вам сто́ ит (нели́ шне) отдохну́ ть;
в. паду́ маць — сто́ ит (сле́ дует) поду́ мать;
2. (как только, едва ) сто́ ит;
в. сказа́ ць адно́ сло́ ва, як ён перабіва́ е — сто́ ит сказа́ ть одно́ сло́ во, как он перебива́ ет;
◊ гэ́ та ніку́ ды не в. — э́ то никуда́ не годи́ тся;
сме́ ху в. — смешно́ ;
ці в. было́ займа́ цца — сто́ ило ли свя́ зываться;
аўчы́ нка вы́ рабу не в. — погов. овчи́ нка вы́ делки не сто́ ит; игра́ не сто́ ит свеч
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)