◎ Пугу́таць ’буркаваць (пра галубоў): голуб пугу́ча (калінк., Мат. Гом.). Гукапераймальнае (у аснове “імітатыў” пугу́, гл. Смаль-Стоцкі, Приміт., 165).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пась-пась-пась — падзыўныя словы для авечак (маг., ДАБМ, к. 305). Гукапераймальнае. Пра генезіс падзыўных гл. Смаль-Стоцкі, Приміт., 66–67.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раздзяндзю́ліваць, раздзяндзю́рываць ’павольна нудна размаўляць’ (Юрч. СНЛ), дзюндзю́ля, дзюндзю́ра, дзю́ндзя ’балбатня’ (там жа). Гукаперайманне, параўн. укр. дзидзиґати, дзиндзиґати ’размаўляць па-габрэйску’ (Смаль-Стоцкі, Приміт., 155).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сёк-сёк-сёк ‘падзыўныя для кароў’ (тураў., ДАБМ, камент., 895). Няясна. Нагадвае метатэзу падзыўных ксʼо‑ксʼо‑ксʼо (староб., ДАБМ, там жа), якія магчыма супаставіць з польск. дыял. kse > se, у чым бачаць далёка прасунутую рэдукцыю першапачатковага k sobie; гл. Махэк₂, 534; параўн. аналагічнае паходжанне ўкр. соб! (пры паганянні валоў), гл. Смаль-Стоцкі, Приміт., 31. Не выключана і новае паходжанне, з дзіцячай мовы, параўн. Смаль-Стоцкі, Приміт., 25 і наст. Гл. таксама ЕСУМ, 3, 117 (ксо́бі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пхі́мкаць ’румзаць, хныкаць’: тімкае дзіця (ТС; слонім., Нар. словатв.), тынькаты ’тс’ (пін., Нар. лекс.), параўн. укр. тикати, тенькати, тикати ’тс’. Паводле Смаль–Стоцкага (Приміт., 170), дзеясловы ўтвораны ад “прыродных выгукаў”.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віс-віс-віс ’падзыўныя словы для кароў’ (ДАБМ, 895), відазмененае зах.-палес. быцю‑быцю. Параўн. мсцісл. бысь‑бысь‑бысь ’тс’. Аб магчымасці такіх фармальных фанетычных змен гл. Смаль–Стоцкі, Словотвір, 145.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Смоль ‘смала, смаліна’, ‘гарэлае, дым’ (ТСБМ, Ласт., Бяльк., Байк. і Некр.), ‘смольныя дровы’ (Касп.). Параўн. укр. смоль ‘нешта вельмі чорнае’, рус. смоль ‘смала’, славен. smolje ‘ядловец’. З чаргаваннем галосных гл. смала, смаль.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вуць-вуць-вуць ’падзыўныя словы для качак’ (Грыг., КСТ, круп., Нар. сл.; полаў., Нар. лекс.); параўн. укр. і рус. вуть‑вуть‑вуть ’тс’. У аснове — слова дзіцячай мовы ву́ця (ву́тя, у́тя) ’качка’; параўн. Смаль-Стоцкі, Приміт., 31, 148.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́йкаць (БРС, Нас., Шат., КТС). Рус. о́йкать, укр. о́йкати, славац. jojkať ’тс’. Да вой пры дапамозе суфікса ‑ка, які ўтварыўся ў працэсе перараскладання дзеясловаў, утвораных ад выклічнікаў, меўшых гэта ‑к, як бурк‑, буркати і г. д. (Смаль–Стоцкі, Прім. словотвір, 83).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мя́ўкаць ’крычаць (пра катоў)’ (ТСБМ, Сцяшк., Яруш., Зн., Бяс., Нас., Касп., Сл. ПЗБ; ДАБМ, к. 301), мя́ўчыць ’мяўкаць’ — у стараабрадцаў (Растарг.). На Беларусі пашырана паўсюдна побач з іншымі гукапераймальнымі: ка́ўкаць, курня́ўкаць, я́ўкаць, няўчэ́ць, кня́ваць (Смаль-Стоцкі, Приміт., 24; Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 80).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)