«БЮЛЛЕТЕ́НЬ «СЯЛЯ́НСКАЙ ГАЗЕ́ТЫ»,

орган Вілейскага падпольнага абкома КП(б)Б у Вял. Айч. вайну. Выдаваўся ў паўн. раёнах вобласці, куды даставіць «Сялянскую газету» было складана. Вядома 29 нумароў за 6.1 — 28.91943 на рус. мове (асобныя нумары на бел. і рус. мовах).

т. 3, с. 389

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

мудрено́

1. нареч. дзі́ўна; незразуме́ла; хі́тра; мудраге́ліста; разг. мудро́на; склада́на;

мудрено́ напи́сано дзі́ўна (незразуме́ла, хі́тра, мудраге́ліста, мудро́на, склада́на) напі́сана; см. мудрёный;

2. безл., в знач. сказ. ця́жка;

мудрено́ всем угоди́ть ця́жка ўсім дагадзі́ць;

не мудрено́ не ця́жка, не дзі́ва.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Во́дліж ’адліга’ (Жд., 1). Укр. ві́дліж ’тс’. Ад адліг‑ (гл. адліга) пры дапамозе суф. ‑jь, відавочна, не без уплыву польск. odwilż ’тс’. Рудніцкі (1, 415), наадварот, для ўкр. відліж мяркуе паходжанне з польск. odwilż і ўплыў відлига, што больш складана і патрабуе яшчэ метатэзу л.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

напластава́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. напластаваць.

2. Асадкавыя ўтварэнні ў горных пародах у выглядзе пластоў. Напластаванні зямной кары. Напластаванні пяскоў.

3. перан. Якая‑н. асаблівасць у культуры, свядомасці, характары больш позняга альбо чужога паходжання; наслаенне. Класавыя напластаванні. Напластаванні вякоў. □ Складана пераплятаюцца .. [у краінах Махрыба] напластаванні культур Фінікіі, антычнай Еўропы і мусульманскага Усходу з дасягненнямі сучаснай цывілізацыі. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГІПАКРА́ТАВЫ СЕ́РПІКІ,

тры фігуры, абмежаваныя дугамі і хордамі акружнасцей, для якіх з дапамогай цыркуля і лінейкі можна пабудаваць роўнавялікія (па плошчы) прамалінейныя фігуры. Знойдзены Гіпакратам Хіёскім пры спробах рашыць задачу пра квадратуру круга. Плошчы Гіпакратавых серпікаў выражаюцца квадратычнымі ірацыянальнасцямі хордаў, на якіх яны будуюцца. Плошча аднаго з серпікаў роўная плошчы роўнабаковага трохвугольніка АВС. Інш. Гіпакратавы серпікі будуюцца больш складана.

т. 5, с. 252

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

compound

I [ˈkɑ:mpaʊnd]

1.

adj.

1) склада́ны

2) Gram.

а) склада́нае сло́ва

б) склада́на-злу́чаны сказ

2.

n.

1) су́месь f.

2) Chem. злучэ́ньне n.

3) склада́нае сло́ва

3.

v.

1) злуча́ць

2) ускладня́ць

to compound the problem — ускладні́ць прабле́му

II [ˈkɑ:mpaʊnd]

n.

гру́па буды́нкаў, ко́мплекс -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

сказ м.

1. грам. Satz m -es, Sätze;

про́сты сказ éinfacher Satz m;

склада́ны сказ zusámmengesetzter Satz;

гало́ўны сказ Háuptsatz m;

дада́ны сказ Nébensatz m, Glíedsatz m;

склада́на-зале́жны сказ Sátzgefüge n -s, -, Hypotáxe f -, -n;

склада́на-злу́чаны сказ Sátzreihe f -, -n;

адмо́ўны сказ negatíver [-v-] Satz, vernéinender Satz;

апавяда́льны сказ Áussagesatz m;

дапаўня́льны сказ Objéktsatz m;

пабо́чны сказ Scháltsatz m;

пыта́льны сказ Frágesatz m;

дада́ны сказ ча́су Temporálsatz m;

дада́ны сказ ме́сца Lokálsatz m;

дада́ны сказ мэ́ты Finálsatz m;

дада́ны сказ прычы́ны Kausálsatz m;

дада́ны сказ вы́ніку Fólgesatz m;

усту́пны сказ Konzessívsatz m;

параўна́льны сказ Kómparativsatz m;

2. фалькл., літ. Geschíchte f -, -n; (vólkstümliche) Erzählung f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Казлабаро́д ’расліна Tragopogon’, звычайна T. pratensis (ТСБМ). Калька рус. козлобородник ’тс’, якое з лац. Tragopogon < грэч. τράγος πώγων ’казліная барада’. Аналагічныя калькі і ў іншых мовах: польск. kozia broda, чэш. kozibrada, серб.-харв. ко̏зја бра́да, ёсць і ў іншых слав. мовах; ням. Wiesen‑Bocksbart, літ. ožkabar̃zdis і інш. Дзіўна, што добра вядомая расліна са шматлікімі ў розных мовах народнымі назвамі тым не менш называецца калькаваным тэрмінам. Махэк (Jména rostl., 235) звяртае на звычайнасць kozi ў назвах раслін і, што гэта магчыма, сведчыць аб незалежным ад навуковага паходжанні слав. тэрмінаў. Меркаваць аб гэтым цяжка; не выключана нават, што некаторыя з слав. лексем (казялок і пад.) для Tragopogon утвораны пад уплывам калькі. Магчыма таксама, што падобныя назвы існавалі спрадвеку, а навуковая толькі «сканцэнтравала» фонд дэрыватаў ад kaza і kozьlь. Не выключана, што працэс намінацыі праходзіў больш складана і сваю ролю адыгралі форма лісця, пладоў, колер кветак, наяўнасць млечнага соку, уплыў назваў іншых раслін у межах народнай класіфікацыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

half​1 [hɑ:f] n. (pl. halves)

1. пало́ва, палаві́на;

in half напала́м

2. семе́стр, паўго́ддзе; тайм (у спартыўнай гульні)

3. infml пало́ва пі́нты (піва ці іншага напою)

♦

and a half бо́льшы, ле́пшы, больш ва́жны і да т.п., чым звыча́йна;

do nothing/not do anything by halves рабі́ць што-н. по́ўнасцю і стара́нна;

go half and half/go halves (with smb.) увайсці́ ў до́лю (з кім-н.), падзялі́ць выда́ткі паро́ўну на дваі́х;

how the other half lives спо́саб жыцця́ і́ншай сацыя́льнай гру́пы, асаблі́ва багаце́йшай, чым вы;

one’s better half « найдаражэ́йшая пало́ва», жо́нка;

see smth. with half an eye лёгка, адра́зу зразуме́ць што-н.;

too clever by half зана́дта разу́мны (іранічна, раздражнёна, з падазронасцю);

the half of it (у адм. ск.) горш або́ больш склада́на, чым хто-н. лі́чыць;

You don’t know the half of it. Ты нават не ўяўляеш, наколькі гэта дрэнна (складана).

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Мудры 1 ’вельмі разумны, празорлівы’, ’заснаваны на глыбокім разуменні, вопыце, веданні’, ’складаны, мудрагелісты, хітры’ (ТСБМ, ТС, Яруш.; гродз., КЭС), му́дзер ’хітры’, ’здагадлівы’ (Нас.), ст.-бел. му́дрый. Укр. му́дрий, рус. му́дрый, мудр, ст.-рус. мудръ; польск. mądry, н.-, в.-луж. mudry, чэш. moudrý, славац. múdry, славен. móder, серб.-харв. му́дар, макед. мадар, мудар, балг. мъ́дър, ст.-слав. мѫдръ. Прасл. mǫdrъ, роднаснае да літ. mandrùs, mañdras (mundrùs, muñdras) ’свежы, бадзёры, горды, фанабэрысты, лат. muôdrs ’бадзёры, жывы’, muôst ’разумець, сцерагчыся’, ст.-в.-ням. muntar ’лоўкі, бадзёры, дбайны, руплівы’, гоц. mundrei ’мэта’, ст.-ісл. munda ’меціць’, алб. mund ’перамагаю, магу’, ст.-інд. mēdhā́ ’мудрасць’, авест. mązdra‑ ’мудры’. Да і.-е. *men‑ (Шпехт, KZ, 63, 92; Бенвеніст, Индоевр., 220; Фрэнкель, ZfslPh, 20, 73; Фасмер, 2, 670; Бязлай, 2, 191). Складана ў Махэка₂ (376): ǫ ён тлумачыць з ‑un‑. Аткупшчыкоў (Из истории, 152) адзначае поўнае фанетычнае, словаўтваральнае і семантычнае супадзенне для балт. і слав. слоў з суфіксам *‑d‑. Лурыя (SsiCL, 1960, 11, 553–560) збліжае словы mǫdrъ і mǫdo. Аб семантычным размеркаванні лексем modrъ, і xytrь гл. Мартынаў (Слав. взаим., 44). Аб аднос. mǫdrъ, jędrъ і mǫd‑ гл. Іванаў-Тапароў, Иссл. слав. др., 190.

*Мудры 2, му́дрый ’ганарлівы’ (бяроз., Шатал.). Магчыма, балтызм. Параўн. літ. mandrùs ’горды’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)