ВА́ЛЬНЫ СЕЙМ,
агульны сейм ВКЛ, на якім выбіраўся вял. князь і вырашаліся інш. важныя дзярж. справы. Гл. ў арт. Сейм.
т. 3, с. 493
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРО́ДЗЕНСКІ СЕЙМ 1793 надзвычайны, апошні сейм Рэчы Паспалітай. Праходзіў 17.7—23.11.1793 у Гродне. Скліканы для зацвярджэння руска-прускай канвенцыі ад 23.1.1793 аб другім падзеле Рэчы Паспалітай. На сейм абрана каля 140 дэлегатаў, частка насуперак іх волі. Большасць дэлегатаў складалі прадстаўнікі Таргавіцкай канфедэрацыі, якія падзяляліся на 2 групоўкі. Групоўка, што гуртавалася вакол караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага, імкнулася захаваць цэнтралізаваную дзяржаву; групоўка братоў Ю. і Ш.Касакоўскіх выступала за поўную самастойнасць ВКЛ ад Кароны і нават за аб’яднанне ВКЛ з Расіяй. Рас. пасол Л.Л.Сіверс прапанаваў далучыць да Рас. імперыі бел. і ўкр. землі на У ад лініі Друя — Пінск — Камянец-Падольскі. Прусія выставіла прэтэнзіі на Гнезненскае, Калішскае, Пазнанскае ваяв., частку Кракаўскага ваяв., гарады Гданьск і Торунь. Пад прамой пагрозай сілы (у Гродне стаяў рус. гарнізон) 16 кастр. сейм заключыў «саюзны» дагавор Рэчы Паспалітай з Расіяй і зацвердзіў 2-і падзел Рэчы Паспалітай паміж Расіяй і Прусіяй. Канстытуцыя 3 мая 1791 была скасавана.
У.П.Емяльянчык.
т. 5, с. 438
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
sejm, ~u
м. сейм; сойм;
sejm ustawodawczy — заканадаўчы сейм;
zwołać sejm — склікаць (сазваць) сейм;
zerwać sejm — сарваць сейм;
sejm elekcyjny гіст. сейм, на якім выбіралі караля
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Саймава́ць, саймавацца ’удзельнічаць у саймаванні, раіцца, дамаўляцца’ (ТСБМ, Касп.), саймікава́ць(ца) ’тс’ (ТСБМ), саймікава́цца ’раіцца, дамаўляцца’ (Нар. сл.). Паланізмы. Параўн. польск. sejmować (się), sejmikować się ’засядаць на сеймы, абмяркоўваць’, якія ад sejm ’сейм’ (Брукнер, 484). Параўн. сейм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
се́ймік, ‑а, м.
Гіст. Сход шляхты павета або ваяводства ў Вялікім княстве Літоўскім. На слонімскі сеймік павінны былі збірацца ўсе дэпутаты Вялікага княства, перш чым адправіцца на агульны сейм у Варшаву. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
се́ймавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сейма. Сеймавая камісія. □ [Астапчык:] — І на чале гэтай барацьбы [супраць прыгнёту] стаў Павел Валошын. У 1922 годзе яго выбралі ў польскі Сейм. Валошын уваходзіў у Беларускі сеймавы клуб. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інтэрпеля́цыя, ‑і, ж.
Спецыяльны запыт дэпутата (дэпутатаў) парламента ўраду або міністру, па якім пасля спрэчак прымаецца рашэнне. Беларуская сялянска-работніцкая грамада падала ў польскі сейм інтэрпеляцыю пра катаванні і пабоі трох арыштаваных дэфензівай сялян у Саколцы. Дубоўка.
[Ад лац. interpellatio — перапыненне прамовы; скарга перад судом.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канвака́цыя
(польск. konwokacja, ад лац. convocatio)
сейм, які склікаўся ў Польшчы 16—18 ст. напярэдадні выбараў караля.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)