люмінесцэ́нцыя, ‑і, ж.
Спец. Халоднае свячэнне газу, вадкасці або цвёрдага цела.
[Ад лац. lumen — святло і суфікс escent, які азначае слабае дзеянне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэрмалюмінесцэ́нцыя, ‑і, ж.
Спец. Свячэнне некаторых рэчываў пры слабым награванні іх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хемілюмінесцэ́нцыя, ‑і, ж.
Спец. Свячэнне цел, якое ўзнікае пры некаторых рэакцыях.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыбалюмінесцэ́нцыя, ‑і, ж.
Свячэнне цел у час іх трэння, разлому, раздаўлівання і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ззя́нне, -я, н.
1. гл. ззяць.
2. Яркае святло, якое выпраменьваецца або адлюстроўваецца чым-н.
Сонечнае з.
У ззянні славы (перан.).
○
Паўночнае ззянне — свячэнне высокіх слаёў атмасферы, якое назіраецца за палярным кругам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
poświata
ж. слабое святло; мігценне; свячэнне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
фасфарасцэ́нцыя, ‑і, ж.
Спец. Уласцівасць некаторых рэчываў свяціцца пры абпраменьванні, а таксама пасля спынення яго. // Свячэнне, якое выклікаецца пэўнымі бактэрыямі. Фасфарасцэнцыя мора.
[Ад грэч. phōs — святло, phoros — які нясе і лац. escentia — суфікс, які абазначае слабае дзеянне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
біялюмінесцэ́нцыя
(ад бія- + люмінесцэнцыя)
свячэнне многіх мікраарганізмаў, грыбоў і беспазваночных жывёл, звязанае з працэсамі іх жыццядзейнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Жухаце́ць ’гарэць, свяціць’ (клец., любан., Жыв. сл.). Значэнне ’гарэць’ прадстаўлена ў шэрагу слоў на жу‑: жураць, жуляць, жураць (гл.). ‑х‑ тлумачыцца, відаць, экспрэсіўным пашырэннем кораня; ‑ац‑ адлюстроўвае суфікс ‑ot‑ са знач. ’аддзеяслоўная якасць’, ’гарэнне, свячэнне’; ‑ě‑ti > ець. Не выключана і прамое далучэнне суфікса ‑ацець (параўн. грукацець, тупацець, шапацець, бразгацець, ляскацець з гукавымі значэннямі). Гл. зіхацець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ззя́нне, ‑я, н.
1. Роўнае, звычайна яркае святло, якое выпраменьваецца або адлюстроўваецца чым‑н.; бляск, свячэнне. Сонечнае ззянне. Ззянне месяца. □ Абліта ззяннем зорак росная паляна. Бядуля. Здавалася, ад залатога ззяння лістоў кладзецца святло на парканы, зямлю, будынкі. Даніленка. // Арэол, светлы круг вакол чаго‑н. Ад плавільнай печы плыў самавіты, увянчаны ззяннем, разлівачны коўш. Карпаў. // перан.; чаго. Веліч, слава, сіла. У ззянні перамогі нашай Ён [Каліны] уваходзіць з намі ў ранне камунізма. Зарыцкі.
2. перан. Радасна-ўзбуджаны, шчаслівы выраз (вачэй, твару). Веры н[я]цяжка заўважыць на Ігнатавым твары ўрачыстае ззянне. Мікуліч.
•••
Паўночнае (палярнае) ззянне — свячэнне верхніх слаёў атмасферы, якое назіраецца за палярным кругам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)