Рад1 ’лінія аднародных прадметаў’, ’шэраг’, ’прабор у валасах’ (ТСБМ), ’засеяная баразна’, ’пласцінка ў грыбе’ (Нар. словатв.), ’шарэнг’, ’вуліца’ (Ян.), ’пракос’ (Сл. ПЗБ), ’валок скошанага сена’ (ТС, ПСл), ’пласт’ (Янк. 2), ’пропуск пры касьбе’ (Мат. Гом.), ’рад’, ’чарга’ (Гарэц.), ’раскладка снапоў для малацьбы’ (ДАБМ), ст.-бел. радъ ’шэраг’, укр. ряд, рус. ряд, польск. rząd, чэш. řád ’парадак’, ’клас (бат.)’, ’строй’, славац. rád, в.-луж. rjad, н.-луж. rěd, славен. rȇd ’парадак’, ’ярус’, ’рад’, серб. ре̑д харв. rȇd, мак. ред, балг. ред ’рад, парадак, радок’, ст.-слав. рѧдъ. Да прасл. *rędъ. Звязваюць з *orǫdьje (> рус. ору́дие) і збліжаюць з літ. дыял. rindà ’рад’, ’лінія’, лат. riñda ’тс’ (Фасмер, 3, 536; Чарных, 2, 134), этымалогія якіх цьмяная. Махэк₂ (529) лічыць роднасць з балтыйскімі словамі няпэўнай і прапануе збліжаць прасл. *rędъ з лац. ōrdō (аснова *orden‑) ’рад’, ’чарада’, ’строй’, якое звязваюць з ōrdior ’навіваю аснову’, ’нанізваю’, ’стаўлю ў рад’ і далей са словамі, што ўзыходзяць да і.-е. кораня *ar‑ ’далучаць’, ’звязваць’.

Рад2 ’намер, дапамога, толк’, ’справа’ (Ян.), серб. ра̑д ’праца’, ра́дити ’працаваць’, балг. ра́да ’работа’, ра́дя, ра́да ’працаваць’. Да прасл. *radъ ’праца’, *raditi ’працаваць’. Яцвяжская паралель — rada ’праца’, radid ’рабіць, працаваць’ (калі гэта не запазычанне са славянскіх моў) сведчыць аб заходнебалтыйскай старажытнасці слова. Этымалогія няпэўная. Паводле Скока (3, 97), развіццё семантыкі ішло па лініі ’клопат, старанне’ → ’старанная праца’. Мяркуецца, што прасл. *raditi узыходзіць да іран. rōd‑ ’карчаваць, церабіць’ (Мартынаў, Праслав. язык, 37–38), што цяжка давесці. Параўноўваюць таксама са ст.-інд. rādhayati ’ён робіць’, авесц. raẟaiti ’ён падрыхтоўвае, уладкоўвае’ (БЕР, 6, 145). Гл. радзець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

радні́ць несов., в разн. знач. родни́ть;

р. адну́ сям’ю́ з друго́й — родни́ть одну́ семью́ с друго́й;

цэ́лы рад адзна́к р. чалаве́ка і ма́лпу — це́лый ряд при́знаков родни́т челове́ка и обезья́ну

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

натура́льный в разн. знач. натура́льны;

натура́льная шко́ла лит., ист. натура́льная шко́ла;

натура́льное хозя́йство эк. натура́льная гаспада́рка;

натура́льная за́работная пла́та эк. натура́льная зарабо́тная пла́та;

натура́льный ряд чи́сел мат. натура́льны рад лі́каў;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

змяшча́цца несов.

1. (поселяться) помеща́ться;

2. вмеща́ться, умеща́ться;

1, 2 см. змясці́цца;

3. (заключаться) содержа́ться;

у кні́зе ~ча́ецца шэ́раг кары́сных зве́стак — в кни́ге соде́ржится ряд поле́зных све́дений;

4. страд. помеща́ться; вмеща́ться, умеща́ться; см. змяшча́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

подстро́иться

1. (пристроиться, построить рядом) падбудава́цца;

2. (в шеренгу, в ряд и т. п.) разг. падстро́іцца;

3. (присоединиться к поющим, играющим) далучы́цца;

4. (приспособиться, приноровиться) падстро́іцца; (подладиться) падла́дзіцца;

5. (случиться, устроиться) разг. скла́сціся; см. подстра́иваться 1—5.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поко́с м.

1. (место косьбы) пако́с, -су м., сенажа́ць, -ці ж.;

2. (время сенокоса) пако́с, -су м.; касьба́, -бы ж.; касаві́ца, -цы ж.; (сенокос) сенако́с, -су м.;

3. (скошенная полоса, ряд) пако́с, -са м., прако́с, -са м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вяно́к I, -нка́ м.

1. (украшение из цветов или ветвей) вено́к;

2. (корона, драгоценный головной убор) вене́ц;

3. (нанизанные на что-л. предметы) ни́зка ж., плеть ж.;

цярно́вы в. — терно́вый вене́ц

вяно́к II, -нка́ м. (ряд брёвен в срубе) вене́ц

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

предше́ствовать несов. папярэ́днічаць; (быть перед чем) быць (перад чым); (происходить перед чем) адбыва́цца (перад чым); (случаться перед чем) здара́цца (перад чым);

э́тому вы́воду предше́ствовала серьёзная рабо́та гэ́тай высно́ве папярэ́днічала сур’ёзная рабо́та;

э́тому предше́ствовал ряд собы́тий пе́рад гэ́тым адбы́ўся (быў) рад (шэ́раг) падзе́й;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

подстра́иваться

1. (пристраиваться, строить рядом) падбудо́ўвацца;

2. (в шеренгу, в ряд и т. п.) разг. падстро́йвацца;

3. (присоединяться к поющим, играющим) далуча́цца;

к высо́ким голоса́м подстра́ивались басы́ да высо́кіх галасо́ў далуча́ліся басы́;

4. (приспосабливаться, приноравливаться) падстро́йвацца; (подлаживаться) падла́джвацца;

5. (случаться, устраиваться) разг. склада́цца, скла́двацца; см. подстро́иться;

6. страд. падбудо́ўвацца; падстро́йвацца; см. подстра́ивать.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разагна́ць сов.

1. в разн. знач. разогна́ть; (неприятеля, тучи — ещё) рассе́ять;

р. пту́шак — разогна́ть птиц;

ве́цер ~на́ў хма́ры — ве́тер разогна́л (рассе́ял) ту́чи;

р. тугу́ — разогна́ть тоску́;

р. машы́ну — разогна́ть маши́ну;

р. набо́р на дзве паласы́ — разогна́ть набо́р на две полосы́;

2. (разрезать вдоль) распили́ть;

р. бервяно́ — распили́ть бревно́;

3. распаха́ть;

р. радо́к (гра́дку) бу́льбы — распаха́ть ряд карто́феля;

р. кроў — разогна́ть кровь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)