Разста́й ’скрыжаванне’ (Яруш.). Утворана ад расстава́цца, як звы́чай ад звыка́цца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адшчапе́нец, ‑нца, м.
Той, хто адкалоўся, адарваўся ад свайго асяроддзя, калектыву; той, ад каго адрокся калектыў. [Другі з камунараў:] Не нам з адшчапенцамі Такімі ўжо братацца, З няўдалай «брыгадаю» Пара нам расставацца.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мале́нства, ‑а, н.
Дзіцячы ўзрост; дзяцінства. Шкада было расставацца з роднай школай, дзе ўсе хлопцы былі свае, знаёмыя з маленства.Чарнышэвіч.Маленства кут, бацькоўская старонка Былі відаць з любой далечыні...Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Расстрэ́ццарастрэ́цца ’расстацца пасля сустрэчы’ (Кос., Стан.), росстрэ́цца ’размінуцца, разысціся’ (ТС), растрэ́цца ’расстацца’ (Пал.), сюды ж расстра́цца ’тс’ (Ян., Юрч. Вытв.) са зменай націскнога пад уплывам расста́цца. Да стрэцца (гл.) з семантычным развіццём, абумоўленым адным са значэнняў прэфікса раз‑/рас‑, параўн. таксама расстрава́цца ’развітвацца’ (чач., ЖНС), растрава́цца ’расставацца’ (Ян.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
про́вады, ‑аў; адз.няма.
Дзеяннепаводледзеясл. праводзіць — правесці (у 7 знач.); развітанне з тым, хто ад’язджае, адыходзіць. Провады ў армію. Провады гасцей. □ На провадах былі родзічы тых, хто ад’язджаў, і шмат хто з аднавяскоўцаў.Шахавец.//Разм. Развітальны вечар, бяседа. — Ды, праўду сказаць, я і провады ўчора наладзіў. Але ўсё ж з нагрэтым кутком шкада расставацца.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неахво́та, ‑ы, ДМ ‑воце, ж.
1. Адсутнасць ахвоты да чаго‑н. Увесь дзень на рабоце я знаходзіўся пад уражаннем мінулай ночы і раніцы і, калі прыйшоў канец рабочага дня, дадому пайшоў ужо з неахвотай.Ракітны.
2.безас.узнач.вык. Не хочацца, няма жадання (што‑н. рабіць). Быў вечар. Такіх у нас шмат вечароў, Калі расставацца з зарой неахвота.Танк.— Можа хочаш перакусіць чаго ці выпіць шклянку гарбаты? — запытаў Сёмка Рыгора. — Не, неахвота.Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уратава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
Разм. Уберагчы ад небяспекі, гібелі, знішчэння; захаваць жывым, выратаваць. Яны [браты] ўратавалі Радзіму ад згубы, Сваю ж маладосць Не змаглі ўберагчы.І. Калеснік.Шкада бацьку расставацца з дзецьмі, але што зробіш: у гэтай завірусе таксама іх не ўратаваць.Шчарбатаў.[Кірыла] ішоў разам з людзьмі, стомлены, але задаволены, што зрабілі важную справу — уратавалі хлеб.Гурскі.// Захаваць, зберагчы, пазбавіць ад чаго‑н. непрыемнага, непажаданага. [Лугавец:] — У засушлівыя гады, перакрыўшы шлюзы, мы ўратуем тарфянікі ад перасушкі...Краўчанка.Кемлівасць, вынаходніцтва — вось што ўратавала Зыгмуся.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́стань1, ‑і, ж.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл.расставацца — расстацца; расставанне. Пры ростані не гаварылі, дзе сустрэнуцца, бо ведалі — заўтра абавязкова ўбачацца на гэтым жа самым месцы.Адамчык.
2. Час, праведзены далёка ад блізкіх. І ростань доўгая здаецца хвіляю. Каму сказаць мне слова, што табе бярог?Барадулін.Толькі ў прыгодніцкіх раманах праз дзесяць год ростані маці не пазнае роднага сына, брат — брата.Шамякін.
ро́стань2, ‑і, ж.
Месца перакрыжавання дзвюх або некалькіх дарог. А ўнук яго з вінтоўкаю залёг За вадакачкаю, на ростані дарог.Панчанка.
•••
На ростанях — у стане вагання, няўпэўненасці пры выбары далейшага шляху.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
trénnen
1.
vt
1) аддзяля́ць, паро́ць, распо́рваць
2) раздзяля́ць, раз’ядно́ўваць
éine Éhe ~ — дава́ць разво́д му́жу і жо́нцы
3) раздзяля́ць, адро́зніваць
2.
(sich)
(vonD) расстава́цца, развіта́цца (з кім-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)