ханжа́ 1, ‑ы, м. і ж.
Разм. Прытворна набожны або прытворна дабрадушны чалавек; крывадушнік. І вось рашылі хлопцы выкрыць мараліста, Як кажуць, вывесці ханжу на чыстую ваду. Валасевіч. Звярнуўшыся да ксяндзоў, [Ян] прадаўжаў крычаць: — Дакуль вы будзеце ашукваць народ, вы — дармаеды, езуіты, ханжы?! Пестрак.
ханжа́ 2, ‑ы, ж.
Разм. Кітайская неачышчаная хлебная гарэлка. // Самагонка наогул. Гэты п’янчужка пісаў і Аксенту заяву, дзеля чаго яны дасталі былі трохі ханжы і разам выпілі. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
coy [kɔɪ] adj.
1. сарамлі́вы, сарамя́жлівы, прытво́рна сці́плы (асабліва пра жанчыну, якая прыкідваецца сарамлівай, каб прыцягнуць да сябе ўвагу)
2. (about) скры́тны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
pozornie
на выгляд; прытворна;
pozornie nic mu nie jest, ale ... — на выгляд нічога з ім асаблівага, але ...;
pozornie chory — прытворна хворы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
по́сны, -ая, -ае.
1. гл. пост².
2. Без мяса і малака, не скаромны.
Посная вячэра.
3. Не тлусты.
Посная свініна.
4. перан. Хмуры, сумны (пра выраз твару, усмешку і пад.; разм., жарт.).
5. перан. Пра від, знешні выгляд: прытворна сціплы, ханжаскі (разм., жарт.).
Твар п., як на маленні.
|| наз. по́снасць, -і, ж. (да 2 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ло́жно нареч.
1. (неверно) няпра́вільна; (ошибочно) памылко́ва;
2. (фальшиво) непраўдзі́ва, фальшы́ва; (притворно) прытво́рна; (лживо) ілжы́ва, (после гласных) лжы́ва, хлуслі́ва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
іро́нія, ‑і, ж.
1. Тонкая, скрытая насмешка. Ноткі іроніі. Горкая іронія. Злая іронія. □ Увесь час на .. твары [Івана Пракопавіча] адбіваюцца: то яхідны смех, то злосць, то іронія, то сарказм. Колас.
2. Стылістычны зварот, фраза, слова, у якіх прытворна, з мэтай насмешкі сцвярджаецца супроцьлеглае таму, што думаюць аб асобе або прадмеце.
•••
Іронія лёсу (кніжн.) — аб недарэчнай выпадковасці.
[Грэч. eirōneia.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інсцэні́раваць
(ад ін- + сцэна)
1) надаваць літаратурнаму твору сцэнічную форму (напр. і. раман);
2) перан. прытворна рабіць што-н. з намерам выдаць яго за сапраўднае (напр. і. вяселле).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
інсцэні́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.
1. Перапрацаваць (перапрацоўваць) які‑н. апавядальны твор для пастаноўкі яго ў тэатры, кіно, на тэлебачанні. Інсцэніраваць для экрана трылогію Якуба Коласа «На ростанях».
2. перан. Прыкінуцца (прыкідвацца) кім‑, чым‑н., прытворна зрабіць (рабіць) што‑н. з намерам выдаць яго за сапраўднае. Інсцэніраваць істэрыку. □ Каб падмануць карнікаў, невялікая група партызан інсцэніравала ўначы прарыў на захад, у палескія лясы. Шамякін.
[Ад лац. in — на і scena — сцэна.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іро́нія
(лац. ironia, ад гр. eironeia = прытворства)
1) тонкая насмешка, выражаная ў скрытай форме;
2) стылістычны зварот, фраза, у якіх прытворна, з мэтай насмешкі сцвярджаецца супрацьлеглае таму, што думаюць-аб сабе або прадмеце.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
бла́зенскі, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Уласцівы блазну. Блазенскія выбрыкі. □ Пракаповіч ведаў, што Валодзьку адсюль не выкурыш, бо вельмі падабалася яму гэтая блазенская гульня з гаспадаром. Радкевіч.
2. Поўны блазенства; несур’ёзны. Другі — белабрысы, доўгі, што стаяў бліжэй да мяне.. напусціў на твар прытворна-ўважлівы, блазенскі выраз. М. Стральцоў. Калі плытагон выходзіць у сплаў, дарога абяцае яму сустрэчы... Яны то радасныя, з сакавітымі кпінамі і блазенскім рогатам, то гаркава-маўклівыя. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)