шыр, -ы, ж.

1. Шырыня, вялікія памеры ў шырыню.

Змераць прагон наўсю ш.

2. Шырокая прастора, шырыня (гл. шырокі ў 3 і 6 знач.).

Разгарнуцца ва ўсю ш. (цалкам праявіць свае магчымасці).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прого́нка​I ж. (действие) праго́нка, -кі ж., праго́н, -ну м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́гарадзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. што. Выдзеліць, аддзяліць агароджай.

В. прагон для жывёлы.

2. перан., каго (што). Узяць пад абарону, пазбавіць ад адказнасці, абвінавачання каго-н. з вінаватых (разм.).

В. сябра.

|| незак. выгаро́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прого́н​I м.

1. (действие) праго́н, -ну м., праго́нка, -кі ж.;

2. (дорога для прогона скота или обнесённая изгородью дорога) праго́н, -ну м.; паго́н, -ну м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́гарадзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.

1. Выдзеліць якую‑н. плошчу агароджай. Выгарадзіць прагон для жывёлы.

2. перан. Разм. Узяць пад абарону, апраўдаць каго‑н. з вінаватых. Страйболаў.. імкнуўся апраўдацца, выгарадзіць сябе перад Дзерашам. Шынклер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Праго́ны 1 ’слупкі, якія ставяцца на бэлькі’ (Сцяшк. Сл.), прагоны ’падоўжаныя тоўстыя бярвёны, на якое насцілаюць мост’ (лун., Шатал.). Рус. прагон ’ляжачая частка рыштаванняў’. Да прагнаць < гнаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

праго́нны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да прагону (у 1 знач.). Іржэўнік падрыхтаванай учора прагоннай паласы быў яшчэ росны. Паслядовіч.

2. Які мае адносіны да прагону, прагонаў (у 4 знач.). Прагонныя грошы. Прагонная плата. // у знач. наз. праго́нныя, ‑ых. Тое, што і прагон (у 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вы́ган ’паша, участак каля вёскі, куды выганяюць жывёлу’ (Касп., Шат., Янк. I, Яруш., З нар. сл., Інстр. I, Яшк., БРС); укр. ви́гін, рус. вы́гон, польск. wygon, чэш. výhon, славац. výhon. Ад выганя́ць, гл. гнаць; параўн. структурны адпаведнік літ. ìšgana ’выган, прагон’, gãnýti ’пасвіць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прого́н​II м., архит.

1. (опорная балка кровли) кладзь, род. кла́дзі ж.; (моста) падва́ліна, -ны ж.; (матица) тра́ма, -мы ж.;

2. (лестничная клетка в зданиях) праго́н, -ну м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прагна́ць, -ганю́, -го́ніш, -го́ніць; -гна́ў, -гна́ла; -гані; -гна́ны; зак.

1. каго-што. Прымусіць пайсці адкуль-н., выдаліць (груба, прымусова, сілай).

П. з хаты.

П. са службы.

П. змрочныя думкі (перан.).

2. каго-што. Прымусіць рухацца, ісці.

П. палонных праз горад. П. плыты па рацэ.

3. што. Ажыццявіць прагон (у 3 знач.; спец.).

П. п’есу перад прэм’ерай.

4. што і без дап. Хутка праехаць, прабегчы (разм.).

П. па шасэ пяць кіламетраў.

5. што. Хуткім рухам або напрамкам руху чаго-н. утварыць што-н.

П. пракос.

П. разору.

6. перан., што. Задаволіўшы, спыніць, наталіць (разм.).

П. смагу.

|| незак. праганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1—3, 5 і 6 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)