Плець1 ’лезіва, прылада зямца, сплеценая з 8 частак, лесвіца, каб лазіць на дрэвы да борцяў’ (кіраў., Працы, 6; рэч., Маш.; слаўг., Нар. сл.; калінк., рагач., З нар. сл.; маг., усх.-гом., ЛА, 1); ’плётка, пляцёнка’ (Мат. Маг.), пле́ццю ’густа, нібы сплёўшыся’ (Юрч. СНЛ). Рус. плеть ’лезіва зямца’. Ад прасл. *pletь. Да пле́сці (гл.).

Плець2 ’палоць’ (ігн., вільн., Сл. ПЗБ). З польск. pleć ’тс’ (тамсама).

Плець3 ’падоўжаны край бёрда, у які ўстаўляюцца трысцінкі’ (воран., Шатал.). Да пле́сці (гл.) ад асновы *plet‑ (*pletь ’нешта сплеценае’).

Плець4 ж. р. ’плот, сплецены з лазы ці з тонкіх жэрдак’ (Федар. 7). Да прасл. *plet‑ь < і.-е. *plekʼ‑t‑ǐ‑s.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Cautus enim metuit foveam lupus

Асцярожны воўк баіцца ямы.

Осторожный волк боится ямы.

бел. Пужаная варона і куста баіцца. Апёкшыся на малацэ, на ваду дзьмеш.

рус. Пуганая ворона куста боится. Ожёгшись на молоке, дуют на воду. Кого медведь драл, тот и пня боится. Битому псу только плеть покажи. Пуганый зверь далеко бежит.

фр. Le chat échaudé craint l’eau froide (Обожжённая кошка боится холодной воды).

англ. A burnt child dreads the fire (Обжёгшись, ребёнок боится огня).

нем. Gebranntes Kind fürchtet das Feuer (Обожжённый ребенок боится огня).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

вяно́к I, -нка́ м.

1. (украшение из цветов или ветвей) вено́к;

2. (корона, драгоценный головной убор) вене́ц;

3. (нанизанные на что-л. предметы) ни́зка ж., плеть ж.;

цярно́вы в. — терно́вый вене́ц

вяно́к II, -нка́ м. (ряд брёвен в срубе) вене́ц

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ipsum sibi asciam in crus impingere

Самому сабе ўвагнаць сякеру ў нагу.

Самому себе вогнать топор в ногу.

бел. Сам на сябе нож точыць. Сам на сябе вяроўку ўе. На суку стаіць і сук сячэ.

рус. Подрезать сук, на котором сидишь. Самому себе рыть яму. Он сам на себя нож точит. Он сам на себя плеть свил. Сам свою бороду оплевал.

фр. Scier la branche sur laquelle on est assis (Пилить ветку/сук, на которой/-ом сидишь).

англ. Don’t make a rod for your own back (He делай палку на свою спину).

нем. Den Ast absägen, auf dem man sitzt (Отпилить сук, на котором сидишь).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Cave canem

Сцеражыся сабакі (г. зн. будзь асцярожным, уважлівым).

Берегись собаки (т. е. будь осторожен, внимателен).

бел. Трымай вуха востра. Калі баішся сабакі, то палку на яго знойдзеш. Старожа лепей варожы. Хто аглядаецца, той не каецца. Ястраб у небе ‒ куры ў бульбу.

рус. Держи ухо востро. Собаку мани, а палку держи. Дружиться дружись, а за саблю держись. Не всякому верь, запирай крепче дверь. Берегися бед, пока их нет. Левой рукой мосол кажи, а в правой руке плеть держи.

фр. Gare au chien! (Берегись собаки!).

англ. Beware the dog (Бойся собаки).

нем. Die Ohren spitzen (Навострить уши). Augen und Ohren aufhalten (Открыть/держать открытыми глаза и уши).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Facit experientia cautos

Вопыт робіць [людзей] асцярожнымі.

Опыт делает [людей] осторожными.

бел. Хто апарыўся малаком, той і на халодную ваду дуе. Апарыўшыся на гарачым, то і на халоднае дзьмухаеш. Цыган апарыўся на капусце ў гаршку, то й на агародзе дзьмухаў. Напужаная варона і вераб’я баіцца. Бітаму сабаку кія не паказвай. Ратаваны з вады конь і лужы баіцца. Настрашыў мех, дык і торба страшна.

рус. Обжёгшись на молоке, дуют на воду/будешь дуть на воду. Пуганый зверь далеко бежит. Кого медведь драл, тот и пня боится. Пуганая ворона и куста боится. Битому псу лишь плеть покажи.

фр. Le chat échaudé’ craint l’eau froide (Ошпаренная кошка опасается/боится холодной воды).

англ. Once bitten, twice shy (Однажды укушенный дважды застенчив). The scalded dog fears cold water (Ошпаренная собака боится холодной воды).

нем. Gebrühte Katze scheut auch kaltes Wasser (Ошпаренная кошка боится и холодной воды).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

ко́шка I ж. (самка кота) ко́шка;

ко́шкі-мы́шкі — ко́шки-мы́шки;

чо́рная к. перабе́гла даро́гу — чёрная ко́шка перебежа́ла доро́гу;

чо́рная к. прабе́гла памі́ж і́мі — чёрная ко́шка пробежа́ла ме́жду ни́ми;

на сэ́рцы ~кі скрабу́ць — на се́рдце ко́шки скребу́т;

чу́е к., чыё мя́са з’е́лапосл. чу́ет ко́шка, чьё мя́со съе́ла;

ко́шцы жа́ртачкі, а мы́шцы смерцьпосл. ко́шке шу́тки, а мы́шке смерть

ко́шка II ж., тех., в разн. знач. ко́шка

ко́шка III ж., уст. (плеть) ко́шка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)