мерыдыян нябесны

т. 10, с. 297

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

экватар нябесны

т. 18, кн. 1, с. 64

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кульміна́цыя, -і, ж.

1. Праходжанне свяціла праз нябесны мерыдыян (спец.).

2. Пункт найвышэйшага ўздыму, напружання ў развіцці чаго-н.

К. падзей.

|| прым. кульмінацы́йны, -ая, -ае.

К. момант.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Нябе́скі ’нябесны; блакітны, падобны колерам да светла-блакітнага неба’ (Нас.), нябескі, нябесны ’уласцівы небу’ (Яруш.), нябескі, небескі ’блакітны’ (Грыг., Сл. ПЗБ, Сл. ЦРБ), ст.-бел. небеский (1518 г.) ’нябесны; блакітны’ укр. небеський ’нябесны’, польск. niebieski ’нябесны; блакітны’, чэш. nebesky ’нябесны’, в.-луж. njebjeski ’тс’, н.-луж. njebjaski ’тс’, славен. nebeški, nebeski ’нябесны, цудоўны’, серб.-харв. не̏бески ’нябесны’, балг. дыял. небески ’тс’. Відаць, самастойнае ўтварэнне ад нябёсы, гл. неба; значэнне ’блакітны’ — арэальная інавацыя з цэнтрам на польскай моўнай тэрыторыі (параўн. яшчэ ст.-чэш. nebesky ’блакітны’), паводле Брукнера (359), з XV ст., якая распаўсюдзілася і на Беларусі. У сувязі з гэтым наўрад ці мае падставы сцвярджэнне аб запазычанні ст.-бел. небеский са ст.-польск. niebieski (Булыка, Лекс. запазыч., 185), параўн. іншыя формы: небескы птах, нбскы црь (XVI ст., Карскі 2-3, 229).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

turquoise [ˈtɜ:kwɔɪz] n. біруза́;

the turquoise of the heavens нябе́сны блакі́т

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

кульміна́цыя, ‑і, ж.

1. Праходжанне свяціла праз нябесны мерыдыян.

2. Момант, перыяд найвышэйшага ўздыму, напружання ў развіцці чаго‑н. Кульмінацыя ў развіцці сюжэта.

[Ад лац. culmen, culminis — вяршыня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эква́тор геогр., астр. эква́тар, -ра м.;

небе́сный эква́тор астр. нябе́сны эква́тар;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

celestial [səˈlestial] adj.

1. fml нябе́сны;

celestial bodies нябе́сныя це́лы

2. надзвыча́йны, чаро́ўны, цудо́ўны

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

earthly

[ˈɜ:rӨli]

adj.

зямны́ (не нябе́сны)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

эква́тар м., геогр., астр. эква́тор;

○ магні́тны э. — магни́тный эква́тор;

нябе́сны э. — небе́сный эква́тор

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)