вы́капень, -пня, м.
1. звычайна мн. (вы́капні, -яў). Мінералы, руда і пад., здабытыя з нетраў зямлі.
Карысныя выкапні.
2. Арганізм, які існаваў у далёкія геалагічныя эпохі і захаваўся ў адкладах зямной кары.
Рэшткі выкапня.
|| прым. выкапнёвы, -ая, -ае.
В. мамант.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
riches [ˈrɪtʃɪz] n. pl. бага́цце; скарб;
the riches of the soil ска́рбы не́траў;
material riches матэрыя́льныя кашто́ўнасці
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
не́тры, -аў.
1. Тое, што знаходзіцца, змяшчаецца пад зямной паверхняй.
У нетрах зямлі.
Распрацоўка нетраў.
2. перан. Унутраная прастора, глыбінныя часткі краіны, раёна і пад.
Н.
Палесся.
3. Непраходныя, глухія мясціны.
Лясныя н.
4. перан. Унутраная, глыбінная частка чаго-н.
Н. памяці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бальзамі́чны, ‑ая, ‑ае.
Які дзейнічае, як бальзам. Дзед і ўнук сядзелі на тэрасе. З нетраў веяла бальзамічным водарам маладой лістоты. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́нджа, нескл., н.
Струнны шчыпковы музычны інструмент амерыканскіх нетраў. Акампанемент у складзе банджа, кастаньетаў і некалькіх гітар прайграў уступ усім вядомай песні. Скрыпка.
[Англ. banjo.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГО́РНЫ НАГЛЯ́Д,
сістэма мерапрыемстваў па забеспячэнні дзярж. кантролю за выкананнем правіл, нормаў і інструкцый, распрацоўкай і правядзеннем прафілактычных мер па тэхніцы бяспекі і ахове нетраў. У Рэспубліцы Беларусь горны нагляд ажыццяўляецца К-там па нагляду за бяспечным вядзеннем работ у прам-сці і атамнай энергетыцы Мін-ва па надзвычайных сітуацыях і ахове насельніцтва ад вынікаў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС (Праматамнагляд) і яго структурнымі падраздзяленнямі. Горны нагляд устанаўліваецца за горнымі работамі, звязанымі са здабычай карысных выкапняў, надземнымі трансп. і гідратэхн. збудаваннямі, работамі па геал. вывучэнні нетраў, перапрацоўкай мінер. сыравіны, аховай нетраў і іх рацыянальным выкарыстаннем, геал.-маркшэйдэрскім кантролем. Органы горнага нагляду маюць правы: прыпыняць работы па выкарыстанні нетраў у выпадках парушэння правіл і нормаў па бяспечным вядзенні работ і ахове нетраў; спыняць самавольнае карыстанне нетрамі; даваць абавязковыя для выканання ўказанні аб ліквідацыі парушэнняў; расследаваць абставіны і прычыны аварый і прымаць па іх выніках адпаведныя рашэнні; накладваць адм. спагнанні на службовых асоб і грамадзян за парушэнні горнага заканадаўства ці перадаваць матэрыялы ў органы пракуратуры. Парадак ажыццяўлення горнага нагляду рэгламентуецца Палажэннем, зацверджаным пастановай урада Беларусі 13.10.1995.
С.У.Скаруліс.
т. 5, с. 365
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
разве́дчык, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Ваеннаслужачы або работнік разведкі (у 3 і 4 знач.).
2. Спецыяліст па разведцы нетраў, карысных выкапняў.
3. Самалёт або карабель, што вядзе разведку (у 1 і 2 знач.).
|| ж. разве́дчыца, -ы, мн. -ы, -чыц (да 1 знач.).
|| прым. разве́дчыцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
выкапнёвы, ‑ая, ‑ае.
1. Здабыты з нетраў зямлі. Выкапнёвая сыравіна.
2. Які існаваў у далёкія геалагічныя эпохі і захаваўся ў пластах зямлі (пра жывёл, расліны). Выкапнёвы мамант.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разве́двальнік, ‑а, м.
Той, хто займаецца разведваннем нетраў. Інжынер-разведвальнік. □ Мы, — гэта Васіль, Наташа і я. Усе трое — разведвальнікі балот. З гадзіну назад нас прывёз сюды зялёны экспедыцыйны газік. Аляхновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тыгры́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да тыгра (у 1 знач.), належыць яму. Тыгрыная лапа. Тыгрыны след. // Такі, як у тыгра, уласцівы тыгру. Тыгрыны роў з лясных данёсся нетраў. Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)