Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Му́тнік ’пучок саломы, які прывязваецца да ніжняй падборы невада ці брадніка’ (паўн.-усх., КЭС), ’невад для лоўлі рыбы на вялікіх глыбінях’ (Паазер’е, Браім). Да мут (гл.): салома ці анучкі муцілі ваду, і каламута адганяла рыбу на шлях руху невада.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таня́ ’месца, дзе можна закінуць невад; адна закідка невада’ (полац.З нар. сл.). Гл. то́ня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
то́ня, ‑і, ж.
1. Участак вадаёма, прызначаны для лоўлі рыбы закідным невадам. Люблю твае, Нарач, затокі і тоні.Танк.Хадзіў бы на тоні па возеры Нарач, І золак страчаў, і душою мужнеў.Лужанін.
2. Адзін закід невада, а таксама ўлоў ад аднаго закіду. Толькі што .. [мужыкі] выбралі рыбу з апошняй тоні.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
то́няж
1. (месца) Físchplatz m -es, -plätze, Fischeréi f -, -en;
2. (закідневада) Físchzug m -(e)s, -züge
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Матня́1, мотня ’сярэдняя частка невада, куль’ (Маш., Тарн.; хойн., Мат. Гом.; нараўл.З нар. сл.), ма́тня ’тс’ (Федар. 6), матня́ ’задняя частка рыбалоўнай снасці ў выглядзе доўгага мяшка’ (лід., Сл. ПЗБ), ’карма ў невадзе’ (ТС), (перан.) ’пастка’ (КТС, Дунін–Марцінкевіч). Укр.матня́ ’сярэдняя паглыбленая частка невада’, рус.пск.мотня́ ’частка рыбалоўнай снасці’. Паводле Фасмера (2, 582), да мата́цца. Магчыма, аднак, дапусціць у якасці крыніцы лексему матка1, як месца, адкуль што-небудзь выходзіць. Параўн. рус.с.-урал.ма́точка ’цэнтральная частка невада’, арханг., пск., цвяр., смал., урал.ма́тка ’матня невада’. Гл. таксама матня́4.
Матня́2 ’стрыжнёвы корань пня’ (жлоб., Мат. Гом.). Да ма́тка2. Суфікс ‑ня мог узнікнуць у выніку кантамінацыі лексем матка пня.
Матня́3, пін.матні̂э́ ’куль саломы для страхі’ (Працы 1), бяроз.ма́тня (Нар. сл.). Да ма́та (гл.).
Матня́4, мотня́ ’крэсла, устаўка ў штанах’ (добр., Мат. Гом.; Нар. Гом., ТС). Укр.матня́, рус.мотня́. Да мата́ць, мата́цца. Параўн., аднак, матня1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяро́вачнік ’майстар, які ўе вяроўкі’ (БРС), рус.верёвочник: урал. ’той, хто цягне невад з вады’, гур’еўск. ’уладарнік невада’. Бел. лексема ўтворана ад прыметніка вяровачны і суф. ‑нік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Майня́ ’сярэдняя частка невада ў выглядзе мяшка’ (Яшкін, З жыцця) — у выніку распадабнення зычных ‑тн‑ > ‑йн‑. Да матня́ (гл.). Укр.палт., рус.матня́ ’тс’ (< мата́цца). (Фасмер, 2, 582).