апруцяне́лы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Застылы, скарчанелы (пра труп, часткі мёртвага цела). Ляжаў .. [Амелька] апруцянелы, з раскінутымі рукамі, пасінелы, агідны, як і ўсё яго жыццё. Сабаленка.

2. Які страціў адчувальнасць; анямелы, адубелы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

bury [ˈberi] v.

1. хава́ць (мёртвага)

2. зако́пваць, хава́ць (у снезе, пяску і да т.п.)

3. хава́ць; хава́цца

♦

be buried in thought паглы́біцца ў ро́здум

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

узмасці́ць, ‑машчу, ‑мосціш, ‑мосціць; зак., каго-што.

Разм. Узлажыць, палажыць (звычайна цяжкае, грувасткае) на што‑н. высокае або на верх чаго‑н. Мёртвага ў труне на калымагу ўзмасцілі. У дарогу, на той свет усхліпамі выпраўлялі. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Melior est canis vivus leone mortuo

Жывы сабака лепш за мёртвага льва.

Живой пёс лучше мёртвого льва.

Гл.: Est avis...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

апруцяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм.

1. Застыць, скарчанець (пра труп, часткі мёртвага цела). [Ракуцька:] — Паспеў я яшчэ заўважыць, як дрыгнулі яго [немца] ногі і апруцянелі навек. Чорны.

2. Страціць адчувальнасць; анямець, адубець. Цела проста апруцянела і страціла здольнасць што-небудзь успрымаць. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фітама́са

(ад фіта- + маса)

агульная маса жывога і мёртвага арганічнага рэчыва раслін, якая прыходзіцца на адзінку паверхні або аб’ёму месцапражывання.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

апастро́фа

(гр. apostrophe = паварот убок)

літ. стылістычная фігура, калі да адсутнай асобы звяргаюцца як да прысутнай, да мёртвага як да жывога, да прадмета як да чалавека.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

бяскро́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Пазбаўлены крыві або які змяшчае ў сабе малую колькасць крыві; вельмі бледны. Твар [Шабуні] быў бледны, бяскроўны, як у мёртвага. Мележ.

2. Які адбываецца без праліцця крыві. Бяскроўная рэвалюцыя.

3. перан. Нежывы, мёртвы. [Собіч:] — Хіба ж не паэзія ў тым, што, беручы вось гэтыя сухія, бяскроўныя лічбы, дзе няма ні аднаго слова, я чытаю цэлую найцікавейшую кнігу. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мё́ртвы, -ая, -ае.

1. Той, які памёр; нежывы.

М. чалавек.

Хаваць мёртвага (наз.).

2. перан. Пазбаўлены жыццёвасці; апусцелы.

М. твар.

Мёртвая вуліца.

○

Мёртвая зона (спец.) — прастора вакол радыёстанцыі, у якой назіраецца паслабленне або адсутнасць прыёму радыёсігналаў.

Мёртвая прастора — прастора, якая не прастрэльваецца франтавым агнём.

Мёртвы пункт — стан звёнаў механізма, калі яны знаходзяцца ў імгненнай раўнавазе.

Мёртвы сезон — перыяд застою ў прамысловасці, гандлі.

Мёртвы штыль — поўная адсутнасць ветру.

Мёртвы якар — нерухомы якар, які пастаянна ляжыць на дне і служыць для ўстаноўкі плывучых маякоў, бочак, прыпынку суднаў.

◊

Ляжаць мёртвым грузам — быць без выкарыстання, зусім непатрэбным.

Мёртвая хватка — здольнасць упарта, неадступна дабівацца свайго.

Піць мёртвую (разм.) — піць запоем.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зо́лі​2

(ням. Soll = паніжэнне)

невялікія круглаватыя ўпадзіны ванны глыбінёй да 5 м і дыяметрам да 60 м, якія ўтвараюцца ў выніку прасадкі грунту на месцы пахаванага водна-ледніковымі водна-ледавіковымі адкладамі «мёртвага» лёду.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)