культу́ра
(лац. cultura)
1) сукупнасць дасягненняў чалавечага грамадства ў вытворчай, грамадскай і разумовай дзейнасці (напр. матэрыяльная к., духоўная к.);
2) узровень развіцця якой-н. галіны гаспадарчага або духоўнага жыцця (напр. к. вытворчасці, к. мовы);
3) ступень адукаванасці, выхаванасці каго-н. (чалавек высокай культуры);
4) вырошчванне якой-н. расліны, а таксама сама расліна, якая вырошчваецца (напр. кармавыя культуры).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
культу́ра
1. У актах. Апрацаванае поле (Гарб.).
2. Малады саджаны лес (Пар., Слаўг., Стол.). Тое ж маларост (Слаўг.), маладня́к (Нясв., Слаўг., Шчуч.), каматэт (Ст.-дар.), каміце́т (Слаўг.).
3. Культурныя сеяныя травы (Глуск. Янк. I).
□ ур. Культура (малады сасновы лес) каля в. Улукі Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
культу́ра
(лац. cultura)
1) сукупнасць дасягненняў чалавецтва ў вытворчай, грамадскай і разумовай дзейнасці (напр. матэрыяльная к., духоўная к.);
масавая к. — разнавіднасць сучаснай камерцыйнай культуры, якая характарызуецца прымітывізмам, серыйнасцю і атрымлівае пашырэнне праз тэлебачанне, ілюстраваныя часопісы, відэа- і аўдыякасеты;
2) узровень развіцця якой-н. галіны гаспадарчага або духоўнага жыцця (напр. к. вытворчасці, к. мовы);
3) ступень адукаванасці, выхаванасці каго-н. (напр. чалавек высокай культуры);
4) вырошчванне якой-н. расліны, а таксама сама расліна, якая вырошчваецца (напр. к. лёну, кармавыя культуры).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
мас-культу́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
мас-культу́ра |
| Р. |
мас-культу́ры |
| Д. |
мас-культу́ры |
| В. |
мас-культу́ру |
| Т. |
мас-культу́рай
мас-культу́раю |
| М. |
мас-культу́ры |
Крыніцы:
krapivabr2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
секс-культу́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
секс-культу́ра |
| Р. |
секс-культу́ры |
| Д. |
секс-культу́ры |
| В. |
секс-культу́ру |
| Т. |
секс-культу́рай
секс-культу́раю |
| М. |
секс-культу́ры |
Крыніцы:
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
поп-культу́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
поп-культу́ра |
поп-культу́ры |
| Р. |
поп-культу́ры |
поп-культу́р |
| Д. |
поп-культу́ры |
поп-культу́рам |
| В. |
поп-культу́ру |
поп-культу́ры |
| Т. |
поп-культу́рай
поп-культу́раю |
поп-культу́рамі |
| М. |
поп-культу́ры |
поп-культу́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
мас-культу́ра ж. масс-культу́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поп-культу́ра ж., книжн. поп-культу́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БАКТЭРЫЯ́ЛЬНАЯ КУЛЬТУ́РА,
сукупнасць бактэрый, якія размнажаюцца ў вадкім ці шчыльным пажыўным асяроддзі, гл. Культура мікраарганізмаў.
т. 2, с. 233
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРХЕАЛАГІ́ЧНАЯ КУЛЬТУ́РА,
гіст. агульнасць археалагічных помнікаў, што існавалі на акрэсленай тэрыторыі, прыкладна ў адзін час, аднастайныя па сваёй матэрыяльнай культуры, але істотна адрозніваюцца ад адначасовых помнікаў суседніх абласцей. Археалагічная культура — аб’ектыўна існуючая рэальнасць, якая адлюстроўвае ў рэштках матэрыяльнай культуры генезіс развіцця і гіст. лёс этнасу, якому яна належала. Звычайна археалагічнай культуры даюць назву па найб. характэрнай прыкмеце (штрыхаванай керамікі культура, шарападобных амфар культура), абрадзе пахавання (адзінкавых пахаванняў культуры), ад найб. значнага ці найб. даследаванага помніка (банцараўская культура, калочынская культура, мілаградская культура) або мясцовасці, дзе пашыраны старажытнасці гэтай культуры (верхнедняпроўская культура, нёманская культура і інш.). Адрозненні археалагічнай культуры павінны існаваць у такіх памерах і разнастайнасцях, якія немагчыма растлумачыць ні падабенствам умоў існавання, экалогіі і гасп.-культурнага тыпу, ні аднолькавым узроўнем грамадска-эканам. развіцця. У раннім жалезным веку адпаведнасць археалагічнай культуры пэўнаму этнасу парушаецца. Пад уплывам прыродных працэсаў і чалавечай дзейнасці яна можа ўзбагачацца або збядняцца. Разам з тым археалагічная культура — навук. паняцце, з дапамогай якога даследуецца гіст. працэс.
Літ.:
Клейн Л.С. Археологическая типология. Л., 1991;
Загорульский Э.М. Археология Белоруссии. Мн., 1965;
Археалогія і нумізматыка Беларусі: Энцыкл. Мн., 1993.
У.Ф.Ісаенка.
т. 1, с. 520
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)