Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. журчаць, журчэць, а таксама гукі гэтага дзеяння. [Ручаёк] з журчаннем пераліваўся з каменьчыка на каменьчык.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ЛАПІ́ЛІ
(ад лац. lapillus каменьчык),
дробныя кавалачкі порыстай вулканічнай лавы. Форма круглаватая або вуглаватая. Памеры ад 2 да 50 мм. Выкідваюцца пры вывяржэнні вулкана і зацвердзяваюць у паветры. Складаюцца з свежых, радзей са старых лаў, не характэрных для вулкана парод, або крышталёў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пералі́ўчаты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і пералівісты. Нясмелае шчоўканне салаўя перайшла ў звонкую, пераліўчатую трэль.Стаховіч.Не шэры палявы каменьчык перад табою, а празрысты самацвет, багаты пераліўчатай ігрою граней.Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́мешекуменьш.-ласк.каме́ньчык, -ка м.;
◊
броса́ть ка́мешки в(чей-л.)огоро́дирон. кі́даць каме́ньчыкі ў (чый-небудзь) агаро́д.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
münzen
vt чака́ніць мане́ту
◊ das ist auf ihn gemünzt — ≅ гэ́та каме́ньчык у яго́ агаро́д
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
цэ́ра, ‑ы, ж.
Уст. Высушаны грыб, які запальваецца ад іскры пры высяканні агню. А дзед тым часам кончыў лыка драць, Галля ды буралому нанасіў, На цэру высек іскру красівом, Падзьмуў, і ўміг ахоплены агнём Лом разгарэўся.Танк.Коля знайшоў ля рэчкі блішчасты востры каменьчык, выняў з кішэні крэсіва і цэру, пачаў высякаць іскру.Ставер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скру́пул ‘малая колькасць, крупинка’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр.), скру́пулка памянш. (Нас., Байк. і Некр.). З польск.skrupuł ‘дробная адзінка вагі (у аптэкарскай справе)’, таксама як і рус.скру́пул ‘тс’ (Кюнэ, Poln., 97); польскае да лац.scrupulus ‘маленькі востры каменьчык; сумненне, апаска’ (Варш. сл., 6, 181).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́лька1 ’галька’ (БРС). Шанскі (1, Г, 22–23) лічыць гэту лексему ўсх.-слав. (параўн. рус.га́лька, укр.га́лька). Фасмер (1, 390) таксама адносіць гэта слова да славянскага па паходжанню (адхіляючы думку, паводле якой гэта запазычанне з коміgalʼa ’каменьчык, галька’). Фасмер (там жа) (за ім і Шанскі, там жа) думае пра роднаснасць з *golъ ’голы’ (як семантычную паралель, параўн. рус.голы́ш ’маленькі круглы каменьчык’).
Га́лька2 ’сподняя спадніца’ (Шатал.), ’сподняя спадніца з карункамі або вышытая ўнізе; нацельная трыкатажная кашуля жанчыны’ (Жд., Сцяц. Словаўтв.), ’сподняя спадніца’ (Сцяшк. МГ). Запазычанне з польск.halka ’спадніца’. Паходжанне польск. слова не вельмі яснае. Магчыма, запазычанне з усх. моў. Агляд версій гл. Брукнер, 167–168; Слаўскі, 1, 395; параўноўваюць з тур.chali ’дыван’ (так Бернекер. 384; Брукнер, 168). Для надзейнай рэканструкцыі гісторыі слова не хапае надзейных даных. Аб слове галька ў бел. мове гл. падрабязны агляд Сцяц. Нар., 100–101.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лечма́н, лэчма́н, лічма́н, лычма́н ’маністы, жаночая аздоба на шыі’ (малар., драг., Сак.). Укр.личма́н ’тс’, ст.-укр.личмани́ ’металічныя бляшкі для лічэння’, рус.кур.личман ’тс’ польск.liczman (з XVI ст.) ’тс’. Паводле Слаўскага (4, 242–243), усе словы паходзяць з польск. мовы, дзе liczman (< liczyć) з’яўляецца калькай з лац.calculus ’каменьчык для лічэння', утворанай ад licz‑ і суф.‑man (як łachman і інш.). Аб іншых версіях гл. там жа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дадо́му, прысл.
У свой дом, у сваю хату, кватэру; дамоў. Дзяўчынка з маёвага лесу Пад поўдзень дадому прыйшла, Бярэма сінюткіх пралесак З дзялянкі лясной прынясла.Калачынскі.— А цяпер, садоўнікі, .. дадому, абедаць! — камандуе дзед Мірон.Даніленка.// На радзіму, у родныя мясціны. Прыехаць дадому на пабыўку. □ Са зваротам дадому Прывіталі суседзі.Броўка.// У свой двор, у гаспадарку. — Усялякі каменьчык з поля добры гаспадар цягне дадому, каб даць яму лад.Чорны.Хлопцы прыпынілі статак. Гнаць дадому было яшчэ рана.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)