Перапрэчыць ’пераканаць’ (Сцяшк. Сл.). З польск. przeprzeczyć ’тс’, першапачаткова — ’заступіць, стаўшы ўпоперак’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дзяжу́рства, ‑а, н.

Выкананне абавязкаў дзяжурнага. Кругласутачнае дзяжурства. Заступіць па дзяжурства. □ У часе дзяжурства [Ліда] амаль не выходзіла з .. палаты [Чарнышова]. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

zagrodzić

зак. загарадзіць;

zagrodzić komu drogę — заступіць каму дарогу

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

шынка́р, ‑а, м.

Уст.

1. Уладальнік шынка або прадавец спіртных напіткаў у ім. Не было патрэбы адбудоўваць карчму і не было каму заступіць месца старога шынкара: сыноў Абрам не меў, а дочкі павыходзілі замуж. Колас.

2. Асоба, якая займаецца шынкарствам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́хта, -ы, ДМ -хце, мн. -ы, вахт і -аў, ж.

1. У флоце: неадлучнае дзяжурства, а таксама змена, якая нясе такое дзяжурства.

Заступіць на вахту.

Несці вахту.

Начная в.

2. Месца, дзе знаходзіцца дзяжурны, вахцёр; памяшканне для вахцёраў (разм.).

Ключы на вахце.

3. перан., чаго або якая. Самаадданая, поўная энтузіязму праца ў азнаменаванне чаго-н. (высок.).

Працоўная в.

|| прым. ва́хтавы, -ая, -ае.

В. журнал.

Вахтавая служба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прегради́ть сов. перагарадзі́ць, мног. паперагаро́джваць; (путь, проход) заступі́ць; перапыні́ць; (воспрепятствовать) забарані́ць;

часово́й прегради́л ему́ доро́гу вартавы́ перагарадзі́ў (заступі́ў) яму́ даро́гу;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ва́рта¹, -ы, ДМ -рце, ж.

1. Група людзей, прызначаная ахоўваць каго-, што-н.

Паставіць варту.

2. Вартаванне, абавязкі па ахове чаго-н.

Заступіць на варту.

3. Пункт вартавання, пост.

Паставіць на варту.

◊

Быць на варце — ахоўваць, абараняць што-н.

На варце чаго (быць або стаяць; высок.) — ахоўваючы і абараняючы што-н.

На варту чаго (высок.) — на абарону.

Узяць пад варту — арыштаваць.

|| прым. вартавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Вартавыя пункты.

Пад аховай вартавых (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ва́хта, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.

1. Неадлучнае дзяжурства па ахове бяспекі на суднах; варта. Заступіць на вахту. Начная вахта. // Адказнае дзяжурства наогул. Невялікі калектыў [метэастанцыі] удзень і ўначы нясе вахту — сочыць за атмасфернымі з’явамі, фіксуючы любую нязначную змену надвор’я. «Маладосць».

2. перан. Праца, якая вызначаецца высокім энтузіязмам або надзвычай адказная ці ганаровая. Працоўная вахта. Вахта міру.

[Гал. wacht.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́рта

(польск. warta, ад ням. Warte)

1) ахова, каравул (напр. паставіць варту);

2) вартаванне, абавязкі па ахове чаго-н. (напр. заступіць на варту).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

zastąpić

зак.

1. замяніць;

zastąpić chorego nauczyciela — замяніць хворага настаўніка;

zastąpić drogę — заступіць (загарадзіць) дарогу

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)