дэспаты́чны, -ая, -ае.

1. гл. дэспатызм, дэспатыя.

2. перан. Самаўладны, які не лічыцца з воляй і жаданнямі іншых.

Дэспатычная натура.

|| наз. дэспаты́чнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

tyranny [ˈtɪrəni] n.

1. тырані́я, дэспаты́зм

2. тыра́нства, лю́тасць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Gewáltherrschaft

f -, -en дэспаты́зм

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

arbitrariness [ˈɑ:bɪtrərinəs] n.

1. адво́льнасць

2. самаво́льства; дэспаты́зм

3. ling. умо́ўнасць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

despotyzm, ~u

м. дэспатызм

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

фашы́стваваць, ‑вую, ‑вуеш, ‑вуе; незак.

Дзейнічаць, паводзіць сябе па-фашысцку, праяўляючы лютасць, дэспатызм, бязлітаснасць. // Праводзіць, ажыццяўляць фашысцкую дыктатуру.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

autarchy

[ˈɔtɑ:rki]

n., pl. -chies

аўтакра́тыя, абсалю́тная ўла́да, самаўла́дзтва n.; дэспаты́зм -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

произво́л м. (своеволие) самаво́льства, -ва ср., самаду́рства, -ва ср.; (деспотизм) дэспаты́зм, -му м.;

произво́л власте́й самаво́льства (дэспаты́зм) ула́д;

по произво́лу па сваёй во́лі;

◊

оста́вить на произво́л судьбы́ пакі́нуць на во́лю лёсу; кі́нуць на вы́рак лёсу.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

самаўла́дства, ‑а, н.

1. Сістэма аднаасобнага кіравання дзяржавай, калі правіцель карыстаецца неабмежаванай уладай. Царскае самаўладства. □ Гераічная барацьба лепшых сыноў рабочага класа падарвала ўстоі самаўладства. Купала. // Поўная ўлада над кім‑, чым‑н.; дэспатызм. Выступленне сялян супраць самаўладства пана.

2. Схільнасць падпарадкоўваць сваёй волі; уладалюбства. Бацькоўскае самаўладства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тыра́н ‘правіцель у старажытнасці, які захапіў уладу сілай’ (ТСБМ), ‘правіцель, улада якога заснавана на дэспатызме і гвалце’, ‘кат, прыгнятальнік’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Ласт.), ты́ран ‘тс’ (Вруб.), ст.-бел. тыраннъ (1562 г.), тиранъ (1574 г.), тираннъ, тыранъ ‘тс’ (ГСБМ). Культурнае запазычанне праз еўрапейскія мовы з лац. tyrannus < ст.-грэч. τύραννος ‘неабмежаваны уладар’, паходжанне не вызначана (Махэк₂, 664; Брукнер, 590; Голуб-Ліер, 495; ЕСУМ, 5, 571). Сюды ж тыра́ніць ‘праяўляць дэспатызм, мучыць, прыгнятаць’ (ТСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)