Раздзел дыялекталогіі, які вывучае тэрытарыяльнае распаўсюджанне тых элементаў мовы, якімі дыялекты гэтай мовы адрозніваюцца адзін ад другога; лінгвістычная геаграфія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
distinct[dɪˈstɪŋkt]adj.
1. выра́зны; я́сны;
distinct writing разбо́рлівы по́чырк
2. адме́тны;
distinct dialects адме́тныя дыяле́кты
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
дыялектало́гія
(ад дыялект + -логія)
раздзел мовазнаўства, які вывучае мясцовыя гаворкі, дыялекты.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
верхненяме́цкі hóchdeutsch;
верхненяме́цкія дыяле́кты Hóchdeutsch n - і -s, das Hóchdeutsche (sub); óberdeutsch (паўднёванямецкі)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
АЗЕРБАЙДЖА́НСКАЯ МО́ВА,
адна з цюркскіх моў (агузасельджукская падгрупа), дзярж. мова Азербайджанскай Рэспублікі (гл.Азербайджан). Пашырана таксама ў Грузіі, Арменіі, Дагестане, Іране, Іраку і Турцыі. З сучасных моў найб. блізкая турэцкай. Мае 4 дыялектныя групы: усх. (бакінскі, кубінскі, шэмахінскі дыялекты, муганская і ленкаранская гаворкі), зах. (казахскі, гянджынскі, карабахскі дыялекты і айрумская гаворка), паўн. (нухінскі дыялект і закатальска-кахская гаворка), паўд. (нахічэванскі, ардубадскі, таўрызскі дыялекты і ерэванская гаворка). Адрозненні ў дыялектах закранаюць пераважна фанетыку і лексіку. Літ. азербайджанская мова развіваецца з 13 ст. (аснова — шэмахінскі і бакінскі дыялекты).
У фанет. сістэме 9 галосных фанем, 23 зычныя. У марфалогіі 9 часцін мовы, у т. л. паслялогі. У сінтаксісе развіта сістэма злучнікавых складаных сказаў. Пісьменства да 1929 на аснове араб. графікі, у 1929—39 на аснове лац. алфавіта, з 1939 на аснове рус., з 1991 — лац. графікі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
тэрытарыя́льны
(лац. territorialis)
звязаны з пэўнай зямельнай прасторай, тэрыторыяй (напр. т-ыя воды, т-ыя дыялекты).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тэрытарыя́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пэўнай зямельнай прасторы, да тэрыторыі, звязаны з ёй. Тэрытарыяльныя межы. Тэрытарыяльная цэласнасць.// Звязаны з дадзенай, пэўнай тэрыторыяй, мясцовы. Тэрытарыяльныя дыялекты. Тэрытарыяльная партыйная арганізацыя.
•••
Тэрытарыяльныя воды — частка мора ці акіяна, на якую распаўсюджваецца суверэнітэт прыбярэжнай дзяржавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыяле́кт, ‑у, М ‑кце, м.
Мясцовая разнавіднасць мовы; гаворка (у 4 знач.). [Вялічка] быў недзе з-пад Семежава і тамашнія дыялектам.. гаварыў і тут.Чорны.// Група мясцовых гаворак, якія аб’ядноўваюцца агульнасцю фанетычных, граматычных і лексічных рыс. Паўночна-ўсходнія і паўднёва-заходнія дыялекты беларускай мовы. Атычны дыялект.
[Грэч. diálektos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ніжненяме́цкі:
ніжненяме́цкія дыяле́ктылінгв. Níederdeutsch n - і -es, das Níederdeutsche (sub), Pláttdeutsch n - і -es, das Pláttdeutsche (sub)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
АВА́РСКАЯ МО́ВА,
адна з іберыйска-каўказскіх моў (авара-андацэзская падгрупа). Пашырана на ЗДагестана. Мае 2 групы дыялектаў: паўночную — зах. (салатаўскі), усх. і хунзахскі (цэнтр.) дыялекты; паўднёвую — андалальскі, гідскі, анцухскі, карахскі, батлухскі, закатальскі дыялекты. Аснова літ. мовы — т.зв. болмац («нар. мова»), сродак вусных зносін паміж носьбітамі розных дыялектаў.
Асаблівасць грамат. ладу — складаная сістэма скланення (да 20 склонаў), адсутнасць катэгорыі асобы ў дзеясловах, эргатыўныя канструкцыі. Пісьменства на аснове араб., з 1928 лац., з 1938 рус. графікі.
Літ.:
Чикобава А., Церцвадзе И. Аварский язык. Тбилиси, 1962.