даця́гваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да дацягаць.
даця́гваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да дацягнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
давалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., што (разм.).
3 цяжкасцю данесці, дацягнуць да якога-н. месца.
Ледзь давалок мех бульбы.
Хлопцы не змаглі д. лодку да возера.
|| незак. давалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
dowlec
зак. разм. давалачы, дацягнуць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
датараба́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
Разм. Дацягнуць, данесці, давалачы што‑н. куды‑н., да якога‑н. месца. Датарабаніць паклажу да воза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ке́рхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Хваравіта пакашліваць; перхаць 2. Люта збіў батрак тады пана Зыгмунта, аж.. ніяк не мог дацягнуць рукой да абвіслых вусоў і ўсё керхаў, керхаў... Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даця́гваць несов., в разн. знач. дотя́гивать; (тащить до какого-л. места — ещё) дота́скивать; см. дацягну́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
dociągnąć
dociągn|ąć
зак. дацягнуць;
~ąć do końca tygodnia — дацягнуць да канца тыдня;
chory nie ~ie do wieczora — хворы не дацягне (працягне) да вечара
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Засці́гнуць ’раптоўна захапіць, застаць’. Рус. застигнуть, укр. засти́гти, засти́гну, польск. zaścignąć, чэш. zastihnouti, славац. zastihnúť ’тс’, славен. zastígniti ’дацягнуць’, балг. застѝгна ’дагнаць, застаць’. Ст.-рус. застичи, застиг‑ ’знайсці, застаць’ (XVI ст.), ст.-бел. застичи ’тс’ (Скарына). Прасл. прэфіксальны дзеяслоў. Прасл. stignǫti звязана (з чаргаваннем галоснага) з сцёжка (гл.), узыходзіць да і.-е *steigh‑ ’ісці, падымацца’, літ. staigà ’знянацку’, лат. stiga ’след’, ням. steigen ’уздымацца’ і інш. Покарны, 1, 1017–1018; Фасмер, 3, 780.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
давалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце, ‑лакуць; пр. давалок, ‑лакла, ‑ло; заг. давалачы; зак., каго-што.
Разм. З цяжкасцю данесці, давезці, дацягнуць да якога‑н. месца. Давалачы лодку да ракі. □ Хлопцы хутка давалаклі.. [ваўчанё] да месца, успіхнулі на павозку. Якімовіч.
•••
Ног не давалачы — не мець сіл дайсці куды‑н. — Дадому ты такі не пойдзеш, — запярэчыў Ёська. — Ты і ног туды не давалачэш. — Яшчэ і цябе давалаку, гавары вось хутчэй пра справу ды пойдзем. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ледзь, прысл. і злучн.
1. прысл. Чуць, злёгку, нямнога. Ледзь жывы. Ледзь прабіваецца святло. Ледзь чутна. □ Каміны ледзь выглядалі з віхрастай саломы на стрэхах. Чорны. З ледзь улоўным слыху шорахам падала з дрэў пажоўклае лісце. М. Ткачоў.
2. прысл. Разм. Насілу, з вялікімі цяжкасцямі; ледзьве. Праваднік прыкметна прыбавіў кроку, мы ледзь паспявалі за ім. Анісаў. Лодка ледзь прадзіралася цераз гушчэчу зеляніны. Лобан.
3. прысл. (у спалучэнні з адмоўем). Амаль, чуць не. Госці склалі свае рэчы на падлозе, заняўшы імі ледзь не палову пакоя. Корбан. Зблізу, ледзь не з-пад ног, раптам, як стрэл, вырваўся пагрозны свіст. Мележ.
4. злучн. часавы. Ужываецца ў складаназалежных сказах з даданымі часу пры імгненнай змене падзей. Ледзь бліснула такая думка, і .. [Лялькевіч] увесь скалануўся, пачырванеў. Шамякін. / У спалучэнні з масавым злучнікам «толькі». Ледзь толькі вадзіцель марудна .. выпаўз з люка, Нолышаў паставіў яго ў струнку, сказаў ад сэрца некалькі сярдзітых слоў. Мележ.
•••
Ледзь вынесці ногі гл. вынесці.
Ледзь дацягнуць ногі гл. дацягнуць.
Ледзь дыхаць гл. дыхаць.
Ледзь ногі носяць гл. нага.
Ледзь ногі цягаць (валачы, перастаўляць) гл. цягаць.
Ледзь трымацца на нагах гл. трымацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)