вае́ншчына, ‑ы, ж., зб.
Пагард.
1. Ваенныя, погляды якіх абмежаваны вузка прафесійнымі ведамі, укладам жыцця казармы. Контррэвалюцыйная ваеншчына.
2. Агрэсіўныя ваенныя колы капіталістычных краін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вясня́чка ’яравая пшаніца’ (слонім., Сцяшк. МГ) — вузка-рэгіянальнае ўтварэнне ад вясна́ (гл.) і суф. ‑ячк‑а (Сцяцко, Афікс. наз., 182).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
матэрыялісты́чны
(ад матэрыяліст)
1) які грунтуецца на ідэях матэрыялізму, уласцівы яму;
2) вузка практычны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
матэрыялі́ст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Паслядоўнік філасофскага матэрыялізму.
2. Разм. Чалавек, які вузка практычна адносіцца да рэчаіснасці і адмаўляе ўсё ідэальнае, узвышанае. // Той, хто падыходзіць да ўсяго з пункту гледжання матэрыяльных выгад для сябе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́машчаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад вымасціць.
2. у знач. прым. Які мае каменнае, цаглянае ці іншае пакрыццё; высланы чым‑н. Мінулася кароткая вуліца з вымашчанымі ходнікамі, драўляны ў дошках з дзіркамі мосцік праз вузка-імклівую рэчку, і .. [дзяўчаты] пайшлі алешнікам. Адамчык. А міма праязджаюць у вымашчаных палукашках, у санях-развалках, на якіх сядзяць, як хто хоча. Каліна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стэнафо́тны
(ад стэна- гр. phos, -otos = святло)
прыстасаваны да пэўнага святла;
с-ыя жывёлы — арганізмы, якія патрабуюць вузка абмежаваных, пэўных светлавых умоў (напр. начныя і глебавыя жывёлы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
narrowly [ˈnærəʊli] adv.
1. ледзь (не), ле́дзьве (не);
He only narrowly escaped death. Ён ледзь не загінуў.
2. ву́зка, абмежава́на;
a narrowly specialized education вузкаспецыялізава́нае навуча́нне;
3. пі́льна, ува́жліва;
She watched him narrowly. Яна пільна сачыла за ім.
4. fml падрабя́зна, дакла́дна
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
матэрыялі́зм, ‑у, м.
1. Навуковы, у адрозненне ад ідэалізму, напрамак у філасофіі, які сцвярджае першаснасць матэрыі і другаснасць свядомасці.
2. Вузка практычныя адносіны да рэчаіснасці. // Адносіны да рэчаіснасці з пункту гледжання сваёй выгады.
•••
Гістарычны матэрыялізм — састаўная частка марксісцка-ленінскай філасофіі, навука аб найбольш агульных законах развіцця грамадства.
Дыялектычны матэрыялізм — філасофія марксізма-ленінізма, якая базіруецца на матэрыялістычным тлумачэнні аб’ектыўнага свету і дыялектычным метадзе яго пазнання.
[Фр. matérialisme.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стэнагіграбіёнтны
(ад стэна- + гр. hygros = вільготны + bios = жыццё)
здольны жыць толькі пры пэўнай вільготнасці асяроддзя;
с-ыя жывёлы — жывёлы, для існавання якіх патрабуюцца вузка абмежаваныя ўмовы вільготнасці асяроддзя (напр. вільготныя тропікі, пустыні і г.д.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Кава́ка ’луста хлеба’ (Мат. Гом.). Вузка рэгіянальнае ўтварэнне, відаць, ад кавалак ’тс’. Параўн. у Коласа: «…хлеба цэлы кавал» і сумежныя бел. спалучэнні: у Растаргуева: кавалак пераважна ’кусок чорнага хлеба’; у Дабравольскага: кавалэк ’тс’. Цяжка вытлумачыць словаўтварэнне. На думку Казловай, Сов. Славяноведение, 90, бел. слова *kovaka < kovati ’біць, рэзаць; рубіць; адрубаць’. У такім выпадку бел. слова — рэлікт (прасл. дыялектызм), што малаверагодна. Больш надзейнымі здаюцца наступныя меркаванні. Кавака ’луста хлеба’ можна разглядаць як пераробку кавалак ’тс’ у дзіцячай мове. Параўн. кабака ’каўбаса’, кабака ’кабан’ у дзіцячай мове (Яшкін, вусн. паведамл.). Параўн. яшчэ: «Занясі ў поле бацьку каваку хлеба» (Мат. Гом.). Іншы варыянт — замена суфікса ў выніку зацямнення структуры слова (працэс перараскладання) з’ява даволі вядомая ў гаворках.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)