ву́зел м.

1. (на вяроўцы) Knóten m -s, -;

завяза́ць ву́зел éinen Knóten schlíngen* [knüpfen, máchen];

развяза́ць ву́зел тс. перан. éinen Knóten lösen [entwírren];

развяза́ць ву́зел супярэ́чнасцяў ein Netz von Wídersprüchen lösen [entwírren];

завяза́ць вузло́м zusámmenknoten vt, verknóten vt;

2. чыг. Knótenpunkt m -(e)s, -e, Éisenbahnknotenpunkt m;

3. вайск.:

ву́зел абаро́ны Vertéidigungsknoten m;

ву́зел су́вязі Náchrichtenzentrale f -, -n;

4. (клунак) Bündel n -s, -, Bund n -(e)s, -e;

5. бат. Knóten -s, -;

нерво́выя вузлы́ Nérvenknoten [-vən-] pl; Nérvengangli¦en pl;

6. марск. (адзінка хуткасці) Knóten m -s, -;

7. тэх. Báugruppe f -, -n, Éinheit f -, -en;

саніта́рны ву́зел sanitäre Ánlagen pl; буд. sanitärtechnische Ráumzelle;

8. тэкст. Nóppe f -, -n;

◊

рассячы́ го́рдзіеў ву́зел den górdischen Knóten dúrchhauen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ВУ́ЗЕЛ у тэхніцы, 1) частка машыны, механізма, устаноўкі і да т.п., што складаецца з некалькіх больш простых элементаў (дэталей).

2) Сукупнасць функцыянальна звязаных збудаванняў, машын і інш. прыстасаванняў (напр., вузел сувязі, гідравузел, радыёвузел).

3) Пункт на перасячэнні некалькіх чыг. ліній (чыгуначны вузел).

4) Пункт злучэння галін эл. ланцуга.

5) Частка збудавання ў месцы злучэння некалькіх стрыжняў і да т.п. элементаў у буд. канструкцыях.

6) Адно ці некалькі збудаванняў, у якіх устаноўлена спец. абсталяванне (напр., санвузел).

т. 4, с. 288

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВУ́ЗЕЛ у раслін, звычайна патоўшчаная частка восі парастка, на якой утвараюцца лісце, пупышкі і (часам) прыдатачныя карані. Фарміруецца на конусе нарастання пры закладанні зачатка ліста. Анатамічная будова вузла залежыць ад тыпу лістаразмяшчэння, ад колькасці пучкоў ліставога следу і колькасці лакун. Адрозніваюць адна-, трох і шматлакунныя вузлы. Будова вузла — важная таксанамічная прыкмета. Участак паміж двума суседнімі вузламі — міжвузелле. У залежнасці ад збліжанасці вузлоў адрозніваюць парасткі падоўжаныя і пакарочаныя. Збліжаныя падземныя сцябловыя вузлы злакаў, на якіх утвараюцца падземныя і надземныя бакавыя парасткі, а таксама прыдатачныя карані, называюцца вузламі кушчэння.

т. 4, с. 288

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Ву́зел, род. скл. вузла́ (БРС, Касп., Шат., КСТ), ву́зял (Грыг.), вузёл (Бяльк., Яўс.). Укр. ву́зол, вузо́л, у́зол, рус. у́зел, ву́зел, у́зол, польск. węzeł, славац. uzol, чэш. uzel, в.-луж. wuzoł, палаб. vǫzȧl, славен. vózel, ózel, серб.-харв. у̏зао, род. скл. у̏зла, макед. вазол, јазол, јазел, вънзел, балг. възел. Прасл. vǫzьlъ ’вузел’ звязана з вязаць (Фасмер, 4, 154; Махэк₂, 673; Брукнер, 609; БЕР, 1, 203; Рудніцкі, 1, 495); указваюць на магчымую сувязь з літ. ąžuolas ’дуб’, лат. uôzuõls, ст.-прус. ansonis ’тс’ (гл. Зубаты, BB, 18, 259; Мюленбах-Эндзелін, 4, 427), што магло значыць ’вузлаватае дрэва’ (Фрэнкель, 28); параўн. таксама ст.-рус. вязожелдь ’падуб, Ilex aequifolium’ і макед. дыял. wъzal ’сук’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Радыётрансляцыйны вузел, гл. Радыёвузел

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Чыгуначны вузел 11/239, 240

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Нервовы вузел 2/634, гл. Ганглій

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

прамысловы вузел

т. 13, с. 9

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

чыгуначны вузел

т. 17, с. 298

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВУ́ЗЕЛ МАРСКІ́,

пазасістэмная адзінка скорасці руху суднаў. Адпавядае скорасці, пры якой судна праходзіць адлегласць у адну марскую мілю за гадзіну. 1 вузел марскі = 1,852 км/гадз = 0,5144 м/с.

т. 4, с. 289

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)