ВАЛАСНЫ́ СХОД,
распарадчы орган саслоўнага сял. кіравання воласцю ў Рас. імперыі. Уведзены ў 1797 для дзярж. сялян. У сувязі са скасаваннем валасцей на Беларусі, Правабярэжнай Украіне і ў Літве пасля рэформы дзярж. вёскі 1830—50-х г. валасныя сходы тут не склікаліся. Пасля сялянскай рэформы 1861 уведзены ў еўрап. частцы імперыі для б. памешчыцкіх, з 2-й пал. 1860-х г. адноўлены для б. дзярж. сялян.
Складаўся са службовых асоб і сялян, выбраных на сельскіх сходах па 1 ад 10 двароў; у зах. губернях удзельнічалі і парабкі. Вырашаў адм.-гасп. справы воласці, выбіраў службовых асоб, валасное праўленне, у пач. 20 ст. — упаўнаважаных сялян на выбарах у Дзярж. думу і інш. 3.6.1917 скасаваны Часовым урадам у сувязі са стварэннем валасных земстваў.
т. 3, с. 473
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Капыльскі валасны камітэт РСДРП 5/416
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
волостно́й ист. валасны́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Валвыканко́м (КТС). Абрэвіятура ад валасны выканаўчы камітэт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
валвыканка́м ист., м. (валасны́ выкана́ўчы камітэ́т) волисполко́м (волостно́й исполни́тельный комите́т)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
волисполко́м (волостно́й исполни́тельный комите́т) ист. валвыканка́м, -ма м. (валасны́ выкана́ўчы камітэ́т).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
старшына́ м., воен., ист. старшина́;
с. ро́ты — старшина́ ро́ты;
валасны́ с. — волостно́й старшина́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўбіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Убраць усіх, многіх або ўсё, многае. — Наш валасны пісар, — казаў бацька, — вунь як жыве, зусім панам: дочак паўбіраў, сына ў горадзе ў гімназіі вучыць. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старшына́, -ы́, мн. -шы́ны і (з ліч. 2, 3, 4) -шыны́, -шы́н, м.
1. У некаторых арміях званне малодшага начальніцкага саставу і ваенна-марскога флоту, а таксама асоба, якая мае гэтае званне.
С. роты.
2. (уст.). Выбарная асоба, якая кіравала справамі якой-н. саслоўнай арганізацыі, аб’яднання і пад.
Валасны с.
|| прым. старшы́нскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
gminny
1. гмінны; валасны;
2. абшчынны;
3. грубы; вульгарны; простанародны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)