га́ліцца, га́люся, га́лішся, га́ліцца; незак., на каго-што.
Разм. Квапіцца на што‑н., імкнуцца завалодаць чым‑н. Галіцца на чужое дабро.
галі́цца, галю́ся, го́лішся, го́ліцца; незак.
1. Галіць сябе; брыцца. [Янукевіч] старанна галіўся і доўга ўціраў далонямі крэм у скуру шчок. Хадкевіч.
2. Не насіць барады і вусоў. Як і некалі, дзядзька Іван не адпускае барады, голіцца. Васілевіч.
3. Зал. да галіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бры́цца, брыюся, брыешся, брыецца; незак.
1. Брыць сябе. Міхал Тварыцкі сеў за столік брыцца. Чорны.
2. Не насіць барады і вусоў.
3. Зал. да брыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нявы́спаны, ‑ая, ‑ае.
Які не выспаўся. // Які бывае ў недаспаўшага чалавека. Таварыш Васіль азірнуўся, і вочы ўбачылі раскіслы, нявыспаны твар у жоўтай шчаціне няголенай барады. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бакенба́рды, ‑аў; адз. бакенбарда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Частка барады ад скроняў па шчоках пры выгаленым падбародку. [Марыя:] — Ён [майстар], малады і прыгожы, носіць такія дзівосныя бакенбарды. Лынькоў.
[Ням. Backenbart.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Галямоўжа ’неахайны чалавек’ (Нас.). Па паходжанню, бясспрэчна, звязана з такімі словамі, як галамоўзы ’бязвусы, без барады’ (Шатал.), галамоўза ’нікчэмны чалавек’ (Сцяшк. МГ). Меркаванні аб этымалогіі гл. пад гэтымі словамі. Семантыка лексемы галямоўжа не патрабуе спецыяльнага тлумачэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вірылі́зм
(ад лац. virilis = мужчынскі)
з’яўленне ў жанчын другасных мужчынскіх палавых прыкмет, напр. вусоў, барады.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
паліто́н, ‑а, м.
Разм. Тое, што і паліто. [Яўрэй] увесь сваім абліччам выхаплены з мінулага — і чорны доўгі палітон, бліскучы картуз, і сівы клін барады, і такія ж пэйсы. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бакенба́рды
(ням. Backenbart, ад Backe = шчака + Bart = барада)
частка барады ад скроняў уздоўж шчок пры выгаленым падбародку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Галамо́ўза ’бязрогая скаціна’, ’плюгавы чалавек’ (БРС), ’нікчэмны чалавек’ (Сцяшк. МГ). Сюды і галамоўзы ’бязвусы, без барады’ (Шатал.). Гэта слова дакладна адпавядае рус. дыял. голомо́лза ’балбатун, пустамеля; нерастаропны чалавек, разіня.’ Фасмер (1, 430) мяркуе, што першапачатковае значэнне ’даіць упустую’, і лічыць, што слова складаецца з гол‑ (’голы’) і молз‑, якое адпавядае ст.-слав. мльзѫ млѣсти ’даіць’ (параўн. і molozivo). Магчыма, што гэта так. Заўважым, што на ўсх.-слав. тэрыторыі ёсць сляды дзеяслова *mьlz‑ ’даіць’. Параўн. палес. мо́ўзать ’кусаць без зубоў, дзяснамі (пра дзіця, сысуна)’ (Ніканчук, Бел.-укр. ізал., 61). Але галамо́ўзы ’бязвусы, без барады’, здаецца, не сюды. Параўн. рус. дыял. голомо́зый ’лысы’, голомы́сый ’тс’, голомы́зый ’безбароды; без лісцяў (аб дрэвах)’, укр. голомо́зий ’лысы’, ми́дза, бел. мы́са ’морда’. Тут адбылася кантамінацыя слоў моўза і мы́са.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шарсці́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Асобны валасок шэрсці. Другая [рука] ўздымаецца да барады і пацірае ў пальцах чорныя шарсцінкі. Мурашка.
2. зб. Шэрсць, поўсць. Да шырокім дзядзінцы ёрзалі падсвінкі, ружовыя, з рэдкай шарсцінкаю. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)