idol

м. ідал, балван, стод

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Абалва́ніць ’начыста абстрыгчы’, да балван (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ку́ндля ’дурань, балван’, параўн. літ. kundulis ’хто захутаны’ (Сл. паўн.-зах., 2, 571). Насуперак аўтарам слоўніка бел. і літ. словы не маюць нічога агульнага. Бел. кундля < польск. kundel ’дварняк, дурань, балван’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Балвака ’дурань’ (Інстр. лекс.). Трансфармацыя першапачатковага балва́н ’дурань’ (гл.), якое, відавочна, успрымалася як суфіксальнае (‑ан), далучэннем аугментатыўнага (пейаратыўнага) суфікса ‑ака.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

dummy​1 [ˈdʌmi] n.

1. ля́лька;

a tailor’s/dressmaker’s dummy манеке́н;

He stands there like a stuffed dummy. Ён стаіць як балван.

2. пусты́шка (соска)

3. AmE, infml ду́рань, ёлупень, астало́п, абэ́лтух

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Балва́нка ’балванка’ (БРС), ’бервяно для шпал’ (Шат.). Рус. болва́нка. У бел. мове бясспрэчнае (параўн. фанетыку!) запазычанне з рус. мовы (дзе яно з’яўляецца вытворным ад болва́н, гл. балва́н 1).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Віндас, ст.-бел. виндасъ ’цяслярская сякера’ (Дасл. (Гродна)), віц. бінда́с ’від сякеры для адсякання тоўстых трэсак; калун’; ’балван, дурань’ (Касп.). Запазычана з польск. bindas ’цясло’ < ням. Bindeaxt < н.-ням. bindex (Варш. сл.; Корчыц, Дасл. (Гродна), 131).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Балванець ’ледзь віднецца’ (Інстр. лекс.). Рус. дыял. (дан. і зах.) балване́ть, болване́ть ’світаць; ледзь віднецца’, укр. боввані́ти ’ледзь віднецца’. Усх.-слав. утварэнне ад *bъlvanъ ’балван, грамада і да т. п.’ Беларуская форма выклікае сумненне, бо яўна нефанетычная. Запазычанне? Гл. яшчэ Мартынаў, Зб. Крапіве, 211.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

истука́н (статуя) балва́н, -на м., прост. стату́й, -ту́я м.; (идол) і́дал, -ла м., кумі́р, -ра м.;

◊

стоя́ть (сиде́ть) истука́ном (как истука́н) стая́ць (сядзе́ць) як стату́й.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

болва́н м.

1. (идол) уст. балва́н, -на́ м.;

2. бран. ду́рань, -рня м., бо́ўдзіла, -лы м. и ж.;

3. обл. (чурбан) цурба́н, -на́ м., кало́дка, -кі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)