турбо́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які турбуецца аб кім‑, чым‑н., клапоціцца пра каго‑, што‑н. Турботы чалавек. / у паэт. ужыв. Турботны родны дом Шчаслівых не пабудзіць. Голуб. // Які адлюстроўвае неспакой, хваляванне. Цімох углядаецца, пазірае пільней .. З яго твару сходзіць турботная заклапочанасць, проблескі дзікай радасці праменяцца ў яго цёмных бліскучых вачах: з высокай вежы палаца .. паплыў борзда ўгору белаваты дым. Колас. Белы колер халата і шапачкі .. вельмі ж неяк ідзе да .. вялікіх, чорных, .. турботных вачэй [Ганны Пятроўны]. Брыль.
2. Напоўнены рознымі турботамі, неспакойны. Сёння ў Машы вельмі турботны дзень: трэба спакаваць хатнія рэчы, бо заўтра досвіткам выязджаюць! Гроднеў. Прыемна і самому заадно з .. [Януком] яшчэ разок перакінуцца ў думках туды, дзе прайшло яго [Васіля] хоць і цяжкае, турботнае, але навек незабыўнае маленства. Кулакоўскі. Так уваходзіць юнак Аляксандр Віташкевіч у жыццё. Цяжкае, але прываблівае. Турботнае, але сваё, кроўнае, роднае — рабочае жыццё. Кавалёў. // Які выражае, выяўляе турботу. — А жыццё? Жыццё доўгае наша? — пераходзіць [Эльга] на трапяткі і турботны шэпт. — Бачу, назаўсёды ідзеш, нядобры твар у цябе. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэлегра́ф, ‑а, м.
1. Від сувязі, які забяспечвае хуткую перадачу паведамленняў на далёкую адлегласць пры дапамозе электрычных або светлавых сігналаў. Найвялікшае шчасце выпала на долю беларускага юнака. Ён па тэлеграфе перадаваў народу ленінскія дэкрэты аб міры і аб зямлі. Мяжэвіч. Ужо ў дзень 25 кастрычніка (7 лістапада) 1917 года тэлеграф прынёс у гэты дом вялікую радасную, хвалюючую вестку аб рэвалюцыйным паўстанні працоўных Петраграда. «ЛіМ». // перан. Перастук цераз сцяну як від сувязі зняволеных. Але Максім не паў духам — ён цвёрда вырашыў авалодаць гэтым турэмным тэлеграфам і пачаў трэніравацца. Машара. Адзінай формай .. зносін [Каладкевіча і Паліванава] быў турэмны тэлеграф — перастук цераз сцяну. Мехаў.
2. Спецыялізаванае прадпрыемства сувязі, якое ажыццяўляе перадачу, прыём і дастаўку тэлеграм, а таксама будынак, дзе знаходзіцца такое прадпрыемства. На плошчы — цэлы архітэктурны ансамбль прыгожых адміністрацыйна-грамадскіх будынкаў, а насупраць — універсальны магазін, пошта, тэлеграф. Грахоўскі.
3. Апарат, які перадае і прымае такія паведамленне. Адстукалі тэлеграфы віншавальныя тэлеграмы мантажнікам-вышыннікам, адсвяткавалі будаўнікі сваё вялікае свята. Дадзіёмаў.
[Ад грэч. tēle — далёка і graphō — пішу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
убра́нне, ‑я, н.
1. Адзенне, убор; строі. Васіль .. стаў перад Аўгіняй, каб паказацца ёй у гэтым шыкарным убранні. Колас. Вось і шыльда майстэрні .. Побач — невялікая люстраная вітрына, поўная ўзораў жаночага ўбрання. Машара. // Спецыяльнае адзенне, убор. — Я ўжо не ў арміі, — дадаў .. [Андрыян], заўважыўшы, што бабуля пазірае на яго вайсковае ўбранне. Марціновіч. [Даўгулевіч:] — Потым я пачуў нечыя крокі і ўбачыў жаночую постаць у падвянечным убранні. Гурскі. // Пра тое, што ўпрыгожвае сабою што‑н. (пра снег, лісце і пад.). Прыгадаўся адзін залаты ў асеннім убранні дзень. Асіпенка. І тут зусім нечакана паваліў снег. Ціхі такі, спорны. Неўзабаве ўся зямля была ў белым убранні. Ігнаценка. Парк заціхаў, убранне яго жоўкла, асыпалася. Ракітны.
2. Аддзелка, абсталяванне памяшкання. — Усё сам парабіў, — зазначыў Хмялеўскі, заўважыўшы, што Андрэй з цікавасцю аглядае ўбранне яго хаты. Чарнышэвіч. // Убор, аздабленне чаго‑н. Будаўнікі здымалі рыштаванні з гатовых дамоў, і горад прыгажэў на вачах, апранаючыся ў святочнае ўбранне — транспаранты, плакаты, лозунгі, сцягі... Карпаў. Бацька прынёс зялёную густую елачку, і Тоня па вечарах пасля ўрокаў рыхтуе для яе ўбранне. Ус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фабры́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фабрыкі (у 1 знач.). Гулкі фабрычны Гудок пранясецца, Сілай крынічнай Работа пальецца. А. Александровіч. Там-сям па кругавіне горада стаялі, бы вытачаныя, фабрычныя трубы з хвастамі цёмнага дыму. Колас. // Зроблены, выраблены на фабрыцы. У Колі чамадан фабрычны, фанерны, а ў Грышы самаробны. Пальчэўскі. Даўно ніхто не каштаваў фабрычнага тытуню. Навуменка. [Ядвіся] пачала звязваць у хатуль свой пасаг: тонкія фабрычныя кашулі, плацці, шэсць даматканых ручнікоў. Асіпенка. Немалады лупавокі цівун быў апрануты па-панску: у рыжай світцы і клятчастых штанах з сукна фабрычнага вырабу. Якімовіч. // Які працуе, служыць на фабрыцы. Трэці дзень не спыняюцца вулічных масавыя дэманстрацыя і рэвалюцыйныя выступленні нью-йоркскіх беспрацоўных і фабрычных рабочых. Чорны. У спіску лепшых работнікаў.. падполля на адным з першых месц значыцца сям я фабрычнага каваля Яркіна. Брыль. // Які існуе пры фабрыцы, звязаны з дзейнасцю фабрык, іх кіраваннем і пад. Фабрычная сталовая. Фабрычны інтэрнат. □ І ўспомнілася [Мядзведзьку] свая даўнішняя братва, вясёлая фабрычная камсамолія. Лынькоў.
2. Такі, дзе ёсць фабрыкі; прамысловы. Фабрычны пасёлак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
add
[æd]
1.
v.t.
1) дадава́ць
to add taste — дада́ць сма́ку
2) даклада́ць, падклада́ць
Add more wood to the fire — Падкладзі́ больш дро́ваў на аго́нь
3) даліва́ць, падліва́ць; далі́ць, падлі́ць
Add some milk — Далі́ малака́
4) дасыпа́ць, падсыпа́ць
to add some sugar — падсы́паць цу́кру
5) дапі́сваць
to add a few lines — дапіса́ць ко́лькі радко́ў
6) Math. склада́ць, дадава́ць
2.
v.i.
1) дадава́ць
The fine day added to the pleasure of the picnic — Прыго́жы дзень дада́ў прые́мнасьці да пі́кніку
2) склада́ць
to learn to add and subtract — вучы́цца дадава́ць і адыма́ць
•
- add in
- add up
- add up to
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
against
[əˈgenst]
prep.
1) супро́ць, су́праць; насупро́ць
against the law — супро́ць зако́ну
against the wind — супро́ць ве́тру
2) па
Rain beats against the window — Дождж б’е па вакне́
3) да, на
over against the wall — зьве́рнуты тва́рам да сьцяны́
against a background — на фо́не
to save money against a rainy day — ашчаджа́ць гро́шы на чо́рны дзень
to store up food against the winter — запаса́цца е́жай на зіму́
to run against — натыкну́цца на не́шта
4) аб, на, да
She leaned against the fence — Яна́ прыхіну́лася да пло́ту
a ladder leaning against the wall — драбі́на, абапе́ртая на сьцяну́
5) ад
protection against fire — ахо́ва ад пажа́ру
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
name2 [neɪm] v.
1. называ́ць, дава́ць імя́;
He was named after his father. Яго назвалі ў гонар бацькі.
2. называ́ць, пералі́чваць (пайме́нна);
Name all the kings of England. Назавіце ўсіх каралёў Англіі.
That beautiful garden seemed to be planted with flowers of all manner and description: violets, pansies, tulips, peonies, phloxes, roses, to name but a few. Здавалася, што ў тым цудоўным садзе раслі кветкі ўсіх відаў і найменняў; сярод іх былі фіялкі, браткі, цюльпаны, півоні, флёксы, ружы.
3. назнача́ць, прызнача́ць;
name the day прызнача́ць дзень вясе́лля;
name a date for a meeting прызнача́ць да́ту схо́ду;
name a price назнача́ць цану́;
He was named consul. Яго прызначылі консулам.
♦
name names зга́дваць/называ́ць імёны (замешаных у чым-н. асоб)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
gain2 [geɪn] v.
1. (by, from) атры́мліваць, набыва́ць (што-н. карыснае, неабходнае);
You’ll gain by the experience. Гэта (здарэнне) будзе для вас карысным урокам.
2. павялі́чваць (хуткасць, вышыню, вагу і да т.п.);
I’m afraid I’m gaining weight again. Баюся, што я зноў набіраю вагу.
3. (on, upon) наганя́ць, даганя́ць;
Тhe police were gaining on them. Паліцыя наганяла іх.
4. спяша́цца (пра гадзіннік);
Мy watch gains 2 minutes a day. Мой гадзіннік спяшаецца на 2 хвіліны ў дзень.
5. fml дабіра́цца (да месца з цяжкасцямі);
Аt last they gained the destination. Нарэшце яны дабраліся да месца прызначэння.
♦
gain ground рабі́цца (больш) папуля́рным, мо́цным, шы́рыцца;
Тhe movement is gaining ground. Гэты рух робіцца папулярным;
gain time выйграва́ць час
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
save1 [seɪv] v.
1. (from) ратава́ць, вырато́ўваць;
save smb.’s life вы́ратаваць чыё-н. жыццё;
save oneself ратава́цца;
save smb. the trouble of doing smth. пазба́віць каго́-н. неабхо́днасці рабі́ць што-н.
2. экано́міць, зберага́ць, ашчаджа́ць;
save time/money экано́міць час/гро́шы;
save on one’s wages адкла́дваць з зарпла́ты;
We saved a mile by taking this route. Выбраўшы гэтую дарогу, мы скарацілі шлях на мілю.
3. пакіда́ць, прыберага́ць
4. ахо́ўваць, засцерага́ць;
God save you! беражы́ вас Бог!
5. адбіва́ць нападзе́нне (у футболе)
♦
save appearances рабі́ць вы́гляд, што нічо́га не зда́рылася;
save against a rainy day адклад(в)а́ць на чо́рны дзень;
save one’s skin ратава́ць сваю́ шку́ру
save up [ˌseɪvˈʌp] phr. v. адклада́ць, збіра́ць (грошы)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
sleep2 [sli:p] v. (slept)
1. спаць;
sleep the clock round спаць цэ́лы дзень
2. дава́ць, забяспе́чваць начле́г;
This hotel sleeps 300 men. Гэты гатэль прымае 300 чалавек.
♦
let sleeping dogs lie ≅ не будзі́ лі́ха, паку́ль спіць ці́ха;
not sleep a wink : I didn’t sleep a wink. Я не звёў вачэй;
sleep like a log/a baby infml спаць мёртвым сном; спаць як дзіця́тка
sleep around [ˌsli:pəˈraʊnd] phr. v. infml распу́снічаць, гуля́ць з кім папа́ла
sleep away [ˌsli:pəˈweɪ] phr. v. праспа́ць; He slept the morning away. Ён праспаў усю раніцу.
sleep off [ˌsli:pˈɒf] phr. v. праспа́цца, адаспа́цца;
sleep off a hangover вы́цверазіцца;
I slept off my headache. Я паспаў, i галаўны боль прайшоў.
sleep out [ˌsli:pˈaʊt] phr. v. не начава́ць до́ма
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)