Луна́цік ’хворы на лунацізм’ (ТСБМ, Сцяшк., Сл. ПЗБ). Сюды ж пераносныя значэнні: в.-дзв. ’той, хто вельмі рана прачынаецца’ і рагач. ’той, хто трызніць’ (Сл. ПЗБ). Ст.-бел. лунатикъ, люнатыкъ, лунятыкъ ’тс’ (1580 г.) запазычана са ст.-польск. lunatyk ’тс’, якое з лац. lūnāticus (Булыка, Лекс. запазыч., 129).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разбіндзюга́цца ’пачаць ленавацца, свавольнічаць’ (Нас.). Параўн. біндзюга́нне ’бязмэтнае блуканне’, біндзюгайнік ’той, хто бязмэтна блукае’ (Юрч.), біндзюга́йла ’той, хто швэндаецца, нічым не займаючыся’ (гл.), сюды ж бінды біць ’швэндацца без справы’, што звязваецца з літ. biñde ’гультай’, bìndza ’гультай, абібок’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 59). Сюды ж, магчыма, розбіндова́ць ’адлупцаваць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нырэ́ц¹, -рца́, м.
1. Скачок у ваду з галавой.
Даць нырца.
2. мн. -рцы́, -рцо́ў. Той, хто ўмее ныраць, хто добра нырае.
Майстэрства нырцоў.
3. У боксе: прыём, калі баксёр хутка прыгінаецца, каб ухіліцца ад бакавых удараў у галаву.
|| прым. нырцо́ўскі, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надзе́я, -і, мн. -і, -дзе́й, ж.
1. Чаканне чаго-н. добрага, упэўненасць у ажыццяўленні чаго-н.
Светлая н.
Страціць надзею.
2. Той, або тое, на каго, на што можна спадзявацца, апірацца.
Сын — уся мая н.
◊
Падаваць надзеі — выяўляць якія-н. задаткі, праяўляць здольнасці да чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жрэц, жраца́, мн. жрацы́, жрацо́ў, м.
1. У старажытных рэлігіях: свяшчэннаслужыцель, які спраўляў богаслужэнне і выконваў абрад ахвярапрынашэння.
2. перан., чаго. Той, хто прысвяціў сябе служэнню чаму-н. (навуцы, мастацтву і пад.).
Жрацы мастацтва.
|| ж. жры́ца, -ы, мн. -ы, жрыц.
|| прым. жрэ́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зло́дзей, -я, мн. зладзе́і і (з ліч. 2, 3 і 4) зло́дзеі, зладзе́яў, м.
1. Той, хто крадзе, займаецца крадзяжом.
Злавіць злодзея.
2. Ужыв. як лаянкавае слова (разм.).
Што ж ты, з., тут натварыў!
|| ж. зладзе́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, -дзе́ек.
|| прым. зладзе́йскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
карэспандэ́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Той, хто знаходзіцца ў перапісцы з кім-н.
2. Аўтар карэспандэнцый у газеце, часопісе, на радыё, тэлебачанні.
Уласны к.
Спецыяльны к.
Пазаштатны к.
Ваенны к.
|| ж. карэспандэ́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. карэспандэ́нцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сват, -а, М сва́це, мн. сваты́, -о́ў, м.
1. Той, хто сватае каго-н. каму-н.
Сустракаць сватоў.
2. Бацька мужа ў адносінах да жончыных ці бацька жонкі ў адносінах да мужавых бацькоў.
◊
Ні сват ні брат — ніякая не радня.
|| ж. сва́цця, -і, мн. -і, -яў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фігура́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Танцоўшчык у групавых балетных выступленнях (уст.).
2. Тое, што і статыст (уст.).
3. Той, хто праходзіць у якасці абвінавачанага, падазраванага або сведкі па судовай справе.
Ф. крымінальнай справы.
|| ж. фігура́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мот ’той, хто неразумна матае грошы, маёмасць’ (ТСБМ), ’падманшчык’ (гор., Мат. Маг.). Да мата́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)