індыферэ́нтны
(лац. indifferens, -ntis)
1) абыякавы, раўнадушны да каго-н., чаго-н. (напр. і. стан, і-ыя адносіны);
2) які не дзейнічае, не рэагуе на знешнія ўмовы (напр. і-ае рэчыва).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Прасве́т ’светлая паласа на неасветленым’, ’прамежак, свабодная прастора паміж блізкімі прадметамі’ (ТСБМ, Нас.), ’праём акна’ (ТСБМ, Шушк.). Рус. просве́т, укр. просві́ток, польск. przeswit, чэш. průsvit. Нульсуфіксальны дэрыват ад прасвяціць < свяціць. Сюды ж прасве́тны ’празрысты’ (ашм., Стан.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пярэ́кулі ’від ткання’ (Ян.). Відаць, не можа разглядацца асобна ад пярэ́куль ’перакульваючыся, куляючыся’ (Шат.; ашм., Стан.), пярэ́кулам ’перавалам’ (Нас.), што да куля́цца, куля́ць (гл.); магчыма, пры тканні парушаецца звычайны парадак дзеяння. Гл. таксама пераку́лам ’дагары нагамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Радзі́ма ’бацькаўшчына; месца нараджэння’ (ТСБМ), ’сям’я, радня’ (Стан.), ’айчына’ (Сцяшк.). Ад род 1 (гл.) з дапамогай суф. ‑ім‑а, які мае значэнне прыналежнасці да чаго-небудзь, параўн. бел. пабраці́м, серб.-харв. rodim ’сваяк’ (Скок, 3, 152).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ператвары́ць, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; -во́раны; зак.
1. каго-што ў каго-што. Перавесці ў другі стан, надаць іншы выгляд, змяніць якім-н. чынам.
П. ваду ў пару.
П. справу ў забаўку.
2. што ў што. Ажыццявіць на справе, увасобіць у чым-н. пэўным, канкрэтным.
П. мары ў жыццё.
3. каго-што ў каго-што. У казках, паданнях і пад.: перавярнуць у каго-, што-н. пры дапамозе чараў.
Чараўніца ператварыла чалавека ў дрэва.
|| незак. ператвара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ператварэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ро́ўнасць, -і, ж.
1. Уласцівасць і стан роўнага, а таксама пра вялікае роўнае месца.
Гаворка раптам страціла р.
Палявая р.
2. Поўнае падабенства, аднолькавасць (па велічыні, колькасці, якасці і пад.).
Р. сіл.
3. Становішча людзей у грамадстве, што выяўляецца ў аднолькавых адносінах да сродкаў вытворчасці і ў карыстанні аднолькавымі палітычнымі і грамадзянскімі правамі.
Р. народаў і нацый.
4. У матэматыцы: суадносіны паміж велічынямі, якія паказваюць, што адна велічыня роўная другой.
Знак роўнасці (=).
Ставіць знак роўнасці паміж кім-, чым-н. (перан.: прызнаваць раўнацэнным).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
свабо́да, -ы, ДМ -дзе, ж.
1. У філасофіі: магчымасць праяўлення суб’ектам сваёй волі на аснове пазнання законаў развіцця прыроды і грамадства.
Суадносіны свабоды і неабходнасці.
2. Дзяржаўная незалежнасць, суверэнітэт.
Барацьбіты за свабоду народа.
3. Адсутнасць абмежаванняў, якія звязваюць грамадска-палітычнае жыццё і дзейнасць грамадства або яго членаў.
С. выбару веравызнання.
С. слова.
4. Увогуле — адсутнасць якіх-н. абмежаванняў у чым-н., асабістая незалежнасць, самастойнасць.
Поўная с.
5. Стан таго, хто не знаходзіцца ў заключэнні, у няволі.
Выпусціць на свабоду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
месцазнахо́джанне, ‑я, н.
Месца, дзе хто‑, што‑н. знаходзіцца. Выконваючы аператыўнае заданне камандавання палка, Гравэ з групай таварышаў прабіраўся ў варожы стан, каб дазнацца пра месцазнаходжанне штаба белых. Барашка. Высокая бляшаная труба з дратамі-адводамі паказвае на месцазнаходжанне паравога млына. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабаро́ць, ‑бару, ‑бораш, ‑бора; зак., каго-што.
1. Перамагчы праціўніка ў спартыўнай барацьбе. Пабароць вядомага барца.
2. Разм. Перамагчы якое‑н. пачуццё, стан і пад. Пабароць сон. □ Мужчына .. збянтэжыўся, але не адышоў ад жанчыны, загаварыў, быццам хочучы пабароць няёмкасць. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недатыка́льнасць, ‑і, ж.
1. Гарантыя ад усякіх замахаў з боку каго‑н. Недатыкальнасць асобы. Пасольская недатыкальнасць. □ Савецкі Саюз стаіць на пазіцыі падтрымкі справядлівай барацьбы .. народаў за сваю свабоду, незалежнасць, недатыкальнасць і тэрытарыяльную цэласнасць. «Звязда».
2. Стан недатыкальнага (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)