Перахожы (піряхо́жый) ’мінак, прахожы’ (Мік., Нас.), перахажа́ць ’пераходзіць з месца на месца; праходзіць’, перахажа́лы, пераходны ’які праходзіць побач’ (Нас.), рус. смал. перехо́жий. Калька з рус. прохожий ’тс’, параўн. ст.-бел. переходень (XVII ст.) і проходень ’тс’, а таксама адпаведнік рус. перехожий (“калики перехожие”) — хаджа́лы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адво́й, атвой ’месца лоўлі рыбы на вуду’ (?) (Сцяшк. МГ), ’паварот ракі’ (?). Гл. вой.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гары́чык ’агароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе’ (Яшкін). Незразумелае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́пчышча ’месца, дзе згружаюць сена для стога’ (Сцяшк. Сл.). Да копка (гл. капа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кічо́ўнік ’месца, пакрытае цвёрдымі купінамі на балоце, на сенажатных лугавінах’ (Яшк.). Гл. кіч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перапаява́ць (перэпоёваць) ’знішчыць, выкараніць’ (ТС). Вытворнае адполваць ’нішчыць’, гл. пай ’выбітае, вытаптанае месца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыты́к ’месца сточвання ніткі ў працэсе прадзення’ (талач., Шатал.). Да прытыка́ць < тыкаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
база́р
(цюрк. bazar, ад перс. bāzār)
1) спецыяльна адведзенае месца для гандлю прадуктамі харчавання і таварамі шырокага ўжытку, а таксама сам гэты гандаль;
2) вялікі перадсвяточны або сезонны гандаль спецыяльнымі таварамі, звычайна на адкрытым месцы (напр. кніжны б., навагодні б.);
3) перан. бязладная гаворка, крык, шум;
птушыны б. — месца на беразе мора, дзе гняздзяцца вялікія масы птушак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Вы́пуст ’зямля, карыстаннем якой пагашаюць доўг (у актах XVI–XVII стст.)’ (Яшк.); ’месца пасеву, якое вытравіла, вытаптала жывёла (Нас.)’, ’выган’ (Бел. арх., 1, 33, 41, 75). Укр. ви́пуст ’месца каля вёскі, куды выпускаюць жывёлу’, польск. дыял. wypust ’выган’, чэш. výpust ’месца, аддаленае ад чалавечага жылля’. Відавочна, аддзеяслоўныя ўтварэнні ад двух розных дзеясловаў: вы́пусціць (у значэнні ’выган’) і вы́пусташыць (гл. пустошыць) (у апошніх значэннях) з усячэннем у другім выпадку экспрэсіўнага суфікса. Параўн. таксама рус. вы́пустовать (пск., смал.) ’спустошыць, патравіць жывёлай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
басе́йн
(фр. bassin)
1) штучны вадаём;
2) тэрыторыя, якая ахоплівае мора, возера, раку разам з прытокамі;
3) месца залягання горных парод (напр. Данецкі вугальны б.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)