Сло́нца 1, сло́нцэ ‘сонца’ (Нас., Шымк. Собр., Шн., 1, Касп., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ, ТС, Скарбы, Нар. Гом., Нар. словатв.), сло́нцо ‘тс’ (Сл. Брэс., Ян.), сюды ж сло́нко ‘тс’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк., Скарбы), ст.-бел. слонце, слонцэ ‘тс’ (Ст.-бел. лексікон). З польск. słońce ‘тс’; гл. Карскі, 1, 259; Кюнэ, Poln., 98; Арашонкава, Бел.-польск. ізал., 10.
Сло́нца 2 ‘сланечнік’ (Шат.). З польск. słońce ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Растраві́ць ’моцна раздражніць, развярэдзіць’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), растраўля́цца ’расстройвацца, быць у тузе’ (Ян.), сюды ж растра́ўка (растра́вка) ’развярэджанне’, растра́ўца (растра́вца) ’хто расстройвае, разладжвае’ (Нас.), да апошняга параўн. ст.-бел. ростравца ’растратчык’ (Ст.-бел. лексікон). Да травіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́ні
1. Вузкая і доўгая паласа раллі (БРС). Тое ж гоня (Тал. Мядзв.), гані́ (Рэч.).
2. Частка палетка, якая апрацоўваецца асобна ад іншых (Зах. Бел. Др.-Падб.). Тое ж ато́рка (Стол.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
жне́ўнік Зжатае поле ці жытнёвы іржэўнік (А. Бялевіч. 3 добрай доляй заручоныя, 1960, 48, Пух., Сміл. Шат.). Тое ж жні́венне (Нас.), жні́вішча (Зах. Бел. Др,-Падб., Нас.), жні́ўнік (Лёзн. Касп., Хойн.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Вяць ’вянуць’ (КТС, Я руш.). Як паказваюць славянскія формы (бел. вянуць, укр. вʼянути, рус. вянуть, польск. więdnąć, в.-луж. wjadnyć, чэш. vadnouti, слав. vädnúť, серб.-харв. ве̏нути, славен. véniti, балг. ве́на, вя́на), бел. вяць з’яўляецца другасным. Гл. вянуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Здра́вы ’моцны, дужы’ (красл., Сл. паўн.-зах.). Развіццё значэння, адзначаемае таксама для здаровы (гл.) на бел. глебе ў запазычанага рус. ці ц.-слав. здравый (< ст.-слав. съдравъ), вядомага яшчэ ў ст.-бел. помніках (Булахаў, Прыметнік, 3, 79–80).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лэдары ’воз, на якім возяць сена, снапы’ (Касп.). Бел.-польск. ізалекса, параўн. польск. ladry, latry, letra, letry. З ням. Leiter, с.-в.-ням. leitere, lātere, ст.-в.-ням. leitara ’драбіна’ (Слаўскі, 4, 181; Малько, Бел.-польск. ізал., 90).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Моладзь ’маладое пакаленне’, ’маладыя людзі’, ’маладосць’, моладдзю ’ў маладыя гады’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш.). Укр. молодь ’моладзь’. Бел.-укр. ізалекса. На іншай слав. тэрыторыі семантыка адрозніваецца (параўн. Лучыц-Федарэц, Бел.-укр. ізал., 41). Прасл. moldь. Да малады́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разво́й ’свабода, прастор’ (Сцяшк.), ст.-бел. развой ’разгляд, вырашэнне (справы)’ (Ст.-бел. лексікон); рус. дыял. разво́й ’размотка, раскручванне’, польск. rozwój ’развіццё’ і пад. Ад разві́ць (гл. развіцца), як разбой (гл.) ад разбіць; відаць самастойныя ўтварэнні ў славянскіх мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
КУ́ЛЬБАК Майсей Саламонавіч
(20 або 25.3.1896, г. Смаргонь Гродзенскай вобл. — 29.10.1937),
яўрэйскі пісьменнік. Настаўнічаў у Смаргоні, Мінску, Вільні. У 1920—27 жыў у Вільні, Берліне. З 1928 у Мінску, працаваў у рэдакцыях рэсп. газет, АН Беларусі. У 1937 рэпрэсіраваны, расстраляны. Рэабілітаваны ў 1956. Друкаваўся з 1916. Пісаў на яўр. мове. Аўтар кніг паэзіі «Вершы» (1920), «Новыя вершы» (1922), «Паэмы і вершы» (1929), цыкла «Беларусь» (1921), сатыр. антыфаш. паэмы «Дзісенскі Чайльд-Гарольд» (1933), раманаў абстрактна-філас. «Месія сына Эфроіма» і «Панядзелак» (абодва 1924), «Зельманцы» (кн. 1—2, 1931—35), п’ес «Разбойнік Бойтрэ», «Веньямін Магідаў» (абедзве паст. 1937) і інш. Перакладаў на яўр. мову творы Я.Купалы, Я.Коласа, М.Гогаля. На бел. мову асобныя яго творы пераклалі Э.Агняцвет, З.Бядуля, В.Вольскі, Х.Жычка, І.Калеснік, Г.Кляўко, У.Паўлаў, Я.Семяжон.
Тв.:
Бел. пер. — Зельманцы. Мн., 1960;
Выбранае. Мн., 1970;
Рус. пер. — Стихотворения;
Поэмы. М., 1969.
т. 9, с. 9
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)