stały

stał|y

1. сталы;

ląd ~y — мацярык;

prąd ~y — эл. пастаянны ток;

miejsce ~ego pobytu — месца сталага пражывання;

2. нязменны, стабільны;

ceny ~e — стабільныя цэны;

~a miłość — вернае каханне;

3. фіз. цвёрды; які знаходзіцца ў цвёрдым стане;

ciała ~e — цвёрдыя целы;

4. ~a ж. мат., фіз. канстанта

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

órdentlich

1.

a

1) акура́тны, прысто́йны

2) пастая́нны, ста́лы; шта́тны

ein ~es Mítglied der Akademíe — правадзе́йны член акадэ́міі наву́к

ein ~er Proféssor — ардына́рны [шта́тны] прафе́сар

3) разм. зна́чны, немалы́

ich hábe éinen ~en Húnger — я ве́льмі хачу́ е́сці

2.

adv

1) акура́тна

2) прысто́йна; пара́дкам, ла́дна, даво́лі шмат; до́сыцьтакі́, як след

ich bin ~ müde — я даво́лі- такі́ стамі́ўся

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

firm

I [fɜ:rm]

1.

adj.

1) тугі́, цьвёрды, цьвярды́; мо́цны

firm ground — цьвёрды грунт

firm land — су́ша f.; сухазе́м’е n.

firm muscle — тугі́ му́скул

2) мо́цны, непахі́сны (ве́ра, надзе́я)

firm decision — непахі́сная пастано́ва

a firm step — цьвёрды крок, цьвёрдая хада́

3) нава́жаны; рашу́чы (ме́ры); станаўкі́, стано́ўкі; насто́йлівы (хара́ктар)

4) ста́лы (пра цэ́ны)

2.

v.t.

1) умацо́ўваць, мо́цна трыма́ць

2) убіва́ць, уто́птваць; утрамбо́ўваць (ускапа́ную зямлю́)

3.

v.i.

умацо́ўвацца

II [fɜ:rm]

n.

фі́рма f. (прамысло́вае або́ гандлёвае прадпрыёмства)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

трашча́ць несов.

1. в разн. знач. треща́ть;

лёд ~шчы́ць — лёд трещи́т;

падло́га ~шчы́ць — пол трещи́т;

маро́з ~шча́ў — моро́з треща́л;

у траве́ ~шча́лі ко́нікі — в траве́ треща́ли кузне́чики;

пясо́к ~шча́ў на зуба́х — песо́к треща́л на зуба́х;

ко́фтачка ~шчы́ць па швах — ко́фточка трещи́т по швам;

~шча́лі аўтама́ты — треща́ли автома́ты;

гэ́ты чалаве́к ~шчы́ць не сціха́ючы — э́тот челове́к трещи́т без у́молку;

галава́ ~шчы́ць — голова́ трещи́т;

2. (от изобилия) ломи́ться;

сталы́ ~шча́лі ад яды́ — столы́ ломи́лись от еды́;

◊ за вуша́мі ~шчы́ць — за уша́ми трещи́т;

т. па ўсіх швах — треща́ть по всем швам

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

положи́тельный

1. (утвердительный, хороший) стано́ўчы, дада́тны;

положи́тельный отве́т стано́ўчы адка́з;

положи́тельный геро́й рома́на стано́ўчы (дада́тны) геро́й рама́на;

положи́тельная оце́нка стано́ўчая (дада́тная) ацэ́нка;

положи́тельные результа́ты стано́ўчыя (дада́тныя) вы́нікі;

2. (основательный, степенный) ста́лы, пава́жны;

3. (несомненный, настоящий) разг. сапра́ўдны, безумо́ўны;

положи́тельный неве́жда сапра́ўдны (безумо́ўны) не́вук;

4. мат., физ. дада́тны;

положи́тельная величина́ дада́тная велічыня́;

положи́тельная температу́ра дада́тная тэмперату́ра;

положи́тельный по́люс дада́тны по́люс;

положи́тельный заря́д дада́тны зара́д;

положи́тельная сте́пень сравне́ния грам. звыча́йная ступе́нь параўна́ння;

положи́тельная филосо́фия пазітыві́зм.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раўня́цца, ‑я́юся, ‑я́ешся, ‑я́ецца; незак.

1. Тое, што і раўнавацца (у 1 знач.). І праўда, Антон, зусім яшчэ юнак, не мог раўняцца з ім: Андрыян — сталы хлопец, прыгожы, статны. Марціновіч. Асіна лапатала нават у бязветраныя дні, пад восень яна рабілася прыгажэйшай ад усіх дрэў, раўняцца з ёй вогненнымі барвамі мог адзін толькі клён, не часты ў нашым лесе. Навуменка.

2. Набліжацца да каго‑, чаго‑н., апынацца нароўні, побач з кім‑н. Клава выйшла наперад, стала раўняцца з Верай. Дуброўскі. Дзяўчына раўняецца, суцішае крок. Кулакоўскі.

3. Станавіцца роўнай, прамой лініяй; выраўноўваць строй. Байцы палка ўдарнага, Раўняйцеся ў стра[і]! Крапіва. Хлеб прывозілі ў чырвонай скрыні на возе. Ён цёпла і свежа пах. Чарга тады раўнялася, расцягвалася яшчэ далей. Адамчык. // заг. раўня́йся! Ужываецца як ваенная, спартыўная і пад. каманда: выраўнаваць рад (рады).

4. перан.; па кім і на каго-што. Імкнуцца стаць такім жа, як той, хто прызнаецца ў якіх‑н. адносінах узорам. Тут цяпер поплеч з намі ідуць старэйшыя таварышы, камуністы, на якіх нам вельмі добра раўняцца, у якіх нам трэба вучыцца, як жыць. Брыль. А калі плакаты заклікалі раўняцца на перадавікоў, дык толькі на тых, аб якіх пісалася ў цэнтральных газетах. Гаўрылкін. На яго [Віктара] паказчыкі раўняліся таварышы. Данілевіч.

5. Зал. да раўняць (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

mature

[məˈtʊr]

1.

adj.

1)

а) сьпе́лы, дасьпе́лы (плод)

б)

mature age — ста́лы век

a mature person — даро́слы чалаве́к

в)

mature wine дасьпе́лае, старо́е віно́

mature cheese — уле́жаны сыр

г) mature plans — до́бра абду́маныя, распрацава́ныя пля́ны

2) з тэ́рмінам плацяжу́, пла́тны

mature savings bonds — ашча́дныя бо́ны, які́я дасягну́лі тэ́рміну плацяжу́

2.

v.i.

1)

а) сьпець, высьпява́ць, дасьпява́ць (і пра плян)

б) станаві́цца даро́слым, ста́лым; стале́ць

2) падляга́ць выпла́це; настава́ць, прыхо́дзіць (пра тэ́рмін плацяжу́)

3.

v.t.

1) рабі́ць ста́лым, даво́дзіць да сьпе́ласьці

2) до́бра распрацо́ўваць (плян)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

дви́гать несов.

1. (перемещать) су́нуць, со́ваць, со́ўгаць; (тащить) цягну́ць; (толкать) штурха́ць, пхаць;

дви́гать столы́ со́ваць сталы́;

2. (приводить в движение) ру́хаць;

пружи́на дви́жет механи́зм часо́в спружы́на ру́хае механі́зм гадзі́нніка;

3. (шевелить) варушы́ць, кра́таць;

дви́гать па́льцами варушы́ць (кра́таць) па́льцамі;

4. (заставлять идти вперёд, направлять) ру́хаць;

дви́гать войска́ на неприя́теля ру́хаць во́йскі на во́рага;

5. перен. ру́хаць;

дви́гать нау́ку ру́хаць наву́ку;

6. перен. (побуждать) кірава́ць (кім, чым), накіро́ўваць (каго, што);

им дви́жет чу́вство сострада́ния ім кіру́е (яго́ накіро́ўвае) пачуццё спага́ды;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АРУЖЭ́ЙНАЯ ПАЛА́ТА ў Маскве, 1) дзярж. ўстанова на тэр. Маскоўскага Крамля ў будынку, пабудаваным у 1851 арх. К.А.Тонам. Упершыню ўпамінаецца ў 1547 як сховішча зброі, у 1640 пры ёй створана іканапісная, у 1683 — жывапісная майстэрні, уваходзіла палата разьбяных і сталярскіх спраў; у 1700 у Аружэйную палату ўліліся Залатая і Сярэбраная палаты. У ёй праводзіліся заняткі па маст. рамястве, іканапісе і жывапісе, працавалі жывапісцы І.А.Безмін, С.Ф.Ушакоў, І.Уладзіміраў, гравёр А.Ф.Зубаў і інш. У 2-й пал. 17 ст. сярод майстроў палаты былі выхадцы з Беларусі: Хрыстафор Абросімаў, Пётр Абросімаў, Восіп Андрэеў, Іван Андрэеў, Арсеній, Сцяпан Іванаў (Палубес), Фёдар Мікулаеў, Максім Сямёнаў, Восіп Якаўлеў і інш. Бел. майстры выраблялі кафлю, зброю, аздаблялі яе арнаментальнымі ўзорамі, працавалі па серабры, рабілі па-мастацку аформленыя сталы, шафы, троны, крэслы, вырэзвалі іканастасы, чаканілі рэльефы на раках, упрыгожвалі разьбой карэты і інш. Бел. майстры ўпершыню прынеслі ў Рус. дзяржаву ажурна-аб’ёмную т.зв. флемскую разьбу, узбагацілі тэхніку вырабу шматкаляровай паліванай кафлі, наладзілі выраб буйных маёлікавых арх. дэталяў, стваралі рэльефныя выявы, блізкія да рэальных памераў чалавека. Бел. майстры ўпрыгожвалі арх. помнікі Масквы, Каломенскага, Ізмайлава, Разані і інш. У 1711 жывапісная школа закрыта, а майстры пераведзены ў Пецярбург. У 1720 Аружэйная палата аб’яднана з інш. царскімі майстэрнямі Крамля, з 1726 стала сховішчам каштоўных прадметаў.

2) Старэйшы рас. музей, створаны ў 1806. З 1960 у складзе Дзярж. музея Маскоўскага Крамля ў б. патрыяршых палатах на вул. Разіна. У Аружэйнай палаце прадстаўлена дэкар.-прыкладное мастацтва Расіі, Візантыі, Зах. Еўропы і шэрагу краін Пярэдняй Азіі 5 — пач. 20 ст., захоўваюцца рэдкія калекцыі старадаўняй маст. зброі (13—18 ст.), калекцыі залатога і сярэбранага посуду, тканін і адзення (14—19 ст.), дары паслоў, рэчы царскага і княжацкага ўжытку, ювелірныя вырабы і інш.

Літ.:

Писарская Л., Мартынова М. Оружейная палата. 6 изд. М., 1987.

т. 1, с. 515

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ссу́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.

1. Зрушыць, скрануць што‑н. Людзі ўсталі, Сталы з месца ссунулі. Калачынскі. // Скрануць з прызначанага месца. Ссунуць акуляры на лоб.

2. Сунучы, скінуць што‑н.; перамясціць. Ссунуць снег са страхі. □ Скончыўшы наразаць,.. [Кашын] акуратна нажом ссунуў селядца на вузкую даўгаватую талерку, паглядзеў так-гэтак, паправіў. Карпаў. // Сунучы, спусціць на ваду. Я ссунуў байдарку з пясчанай водмелі і паплыў па забалочанай рачулцы туды, дзе яна зліваецца з Пінай. В. Вольскі. // Зняць што‑н. Пры калёсах корпаецца дзядзька Ігнат. Ссунуў кола і шчодра і клапатліва, нібы масла на хлеб, намазвае на вось каланіцу. Хадановіч.

3. Сунучы, зграбаючы, сабраць у адно месца. Хлопцы і дзяўчаты яшчэ цясней ссунулі вакол Міколы скрыні, на якіх сядзелі. Новікаў. // Адсунуць што‑н. Тым часам жанчына ссунула з краю стала абрус, паклала некалькі лустак хлеба, драўляную лыжку, пачала даставаць з печы чыгун. Бураўкін.

4. Перамясціць (пра галаўны ўбор). Дзед Талаш ссунуў з ілба шапку, нібы яна замінала яму думаць. Колас. Аксіння Хвядосаўна энергічна ссунула з галавы хустку. Шамякін. На хвілінку спыніўся [Валюжынец], глянуў, .. ссунуў на патыліцу шапку, махнуў рукой і павярнуў у праўленне. Б. Стральцоў. // Зняць з сябе што‑н. зусім або не поўнасцю (пра адзенне, абутак). Ссунуць з ног боты. □ Было пакутна і балюча, і ўсё ж ён [Сотнікаў], расшпіліўшы, ссунуў да каленяў таксама скрываўленыя штаны. Быкаў.

5. Рухаючы, наблізіць адзін да другога. Тады Баран унёс «рацыяналізатарскую прапанову»: усім сесці на канапе, а замест стала ссунуць дзве табурэткі. Дамашэвіч. // Насупіць, нахмурыць (пра бровы). Колька падставіў пад буйныя кроплі свой кірпаты вяснушкаваты тварык, ссунуў бровы. Грахоўскі. Ссунуў чорныя бровы, Суровыя бліснулі вочы: — Я на вецер, — адрэзаў ён, — словы Кідаць не ахвочы. Куляшоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)