1. Металічная засаўка для запірання створак вокнаў, дзвярэй. Ускочыць на падаконнік, адвярнуць шпінгалеты — секунда часу. Вось толькі не была б рама прыбіта цвікамі.Хомчанка.
2.Разм. Пра падлетка, які мае малы рост. Каля іх круціўся Косцік. Падысці і сесці з імі не адважваўся, разумеў, што ён для іх не кампанія, яны дарослыя, а ён — шпінгалет, але Косціка, мусіць, цягнула да іх, усё выскаляўся каля іх, крыўляўся.Арабей.
[Ад фр. espagnolette.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Се́ла-се́ла! — выклічнік, зварот да курыцы, якую хочуць злавіць (ашм., Стан., Бяльк., Федар. 4): sieła, cipaczka, sieła (Пятк. 1); се́ла‑се́ла, се́лка‑се́лка, се́лачка‑се́лачка ‘тс’ (Юрч. Вытв.), села‑пала́ ‘тс’ (Нік. Очерки). Паводле Карскага (2–3, 378), форма прошлага часу ад сесці (гл.), што выкарыстоўваецца для выражэння жадання, якое абавязкова павінна здзейсніцца: села, курачка, села! аналагічна да пашлі вон! Меркаванне пра няяснасць паходжання гл. у ESSJ SG, 2, 597. Магчыма, замацавалася пад уплывам мовы ідыш, параўн. бібл.-гебр.selā ‘гатова! вырашана! застаецца на месцы’ (выкарыстоўваецца ў якасці заканчэння пры чытанні псалмаў, гл. Штэрн, Wörterbuch, 206). Гл. таксама Сафарэвіч у Зб. Ісачанку, 348.
Намерыцца нешта зрабіць. Камендант наважыўся ўласнаручна адабраць сцягі і стаў праціскацца праз натоўп.Пестрак.Усе бачаць, як бусел наважыўся быў ужо сесці на гняздо, але раптам узляцеў угору і доўга лятаў.Лынькоў.// Рашыцца, адважыцца на што‑н. Карызна прыехаў з пэўным рашучым намерам: ён наважыўся, нарэшце, пагаварыць начыста з Рачкоўскім, адкрыць яму ўсе свае сумненні.Зарэцкі.Цымончык перасунуў трохі ногі, адклаў убок беражліва шапку, .. але казаць не наважыўся.Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распасце́рціся, ‑струся, ‑стрэшся, ‑стрэцца; ‑стромся, ‑страцеся; пр. распасцёрся, ‑сцерлася; зак.
1. Легчы або сесці шырока, свабодна, заняўшы многа месца. [Каляда:] — А ну, кума, пасунься. Не захопіш і так усяго, — распасцерлася...Брыль.
2.(1і2ас.неўжыв.). Заняць сабой шырокі абшар, вялікую прастору. Якая навокал далеч! Яна распасцерлася ва ўсе бакі, куды ні глянеш, без канца і краю...Гамолка.Над зямлёю распасцёрся ясны купал бяздоннага неба.Колас.
3.перан. Пашырыць сферу свайго дзеяння, ахапіўшы большае кола прадметаў, з’яў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мельж. Sándbank f -, -bänke; Úntiefe f -, -n;
се́сці на мель stránden vi (s), auf éine Sándbank geráten*; перан.разм. in éine schwíerige Láge geráten* [kommen*];
◊
сядзе́ць на ме́лі auf dem Tróck(e)nen sítzen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
развалі́цца
1.éinstürzen vi (s), éinbrechen*vi (s), zusámmenbrechen*vi (s), zerfállen*vi (s);
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
наво́ддаль,
1.прысл. На некаторай адлегласці; не вельмі далёка. Сесці наводдаль. □ Злева наводдаль быў невялікі поплаў.Мележ.А наводдаль дружна зелянеюць палеткі азіміны.Хведаровіч.Мсціслаў і Выбіцкі ехалі наводдаль і ўсё яшчэ аб нечым дамаўляліся.Караткевіч.
2.прыназ.зР. Выражае прасторавыя адносіны: ужываецца пры назве прадмета, асобы, месца ці прасторавай мяжы, на пэўнай адлегласці ад якіх адбываецца дзеянне, рух або размяшчаецца хто‑, што‑н. Калодзеж выкапалі наводдаль вуліцы. □ [Мірон] сядзеў на лаве крышку наводдаль стала і выдумляў сваю новую гісторыю.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
konik
м.
1. конік;
2. гаплік;
konik morski заал. марскі канёк (Hippocampus);
konik polny заал. конік (Locusta);
wsiąść na swego ~a — сесці на свайго канька
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)