таи́ться

1. (утаивать, скрывать) таі́цца;

она́ таи́тся и ничего́ не расска́зывает яна́ то́іцца і нічо́га не раска́звае;

2. (прятаться, скрываться) таі́цца, хава́цца;

лиса́ таи́тся в норе́ ліса́ то́іцца (хава́ецца) у нары́;

3. (заключаться в себе, не обнаруживаться) таі́цца, хава́цца;

в э́той злове́щей тишине́ таи́лась трево́га у гэ́тай злаве́снай цішыні́ таі́лася (хава́лася) трыво́га.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГАЛЬФСТРЫ́М

(Gulf Stream),

сістэма цёплых цячэнняў у паўн. ч. Атлантычнага ак. Цягнецца на 10 тыс. км ад п-ва Фларыда да Вял. Ньюфаўндлендскай банкі (уласна Гальфстрым) і далей да а-воў Шпіцберген і Новая Зямля (Паўночна-Атлантычнае цячэнне). Фарміруецца ў паўн. ч. Фларыдскага праліва як сцёкавае цячэнне Мексіканскага зал., рухаецца на Пн уздоўж узбярэжжа Паўн. Амерыкі, жывіцца водамі Паўн. Пасатнага і Гвіянскага цячэнняў. На Пд (у Фларыдскім прал.) Гальфстрым мае шыр. 75 км, таўшчыню патоку 700—800 м, скорасць да 10 км/гадз, т-ра вады на паверхні ад 24 да 28 °C, расход вады каля 25 млн. м³/с (у 20 разоў перавышае расход усіх рэк зямнога шара). У акіяне Гальфстрым злучаецца з Антыльскім цячэннем і на 38° паўн. ш. яго расход дасягае 82 млн. м³/с. Каля Вял. Ньюфаўндлендскай банкі шыр. 200 км, т-ра вады на паверхні ад 10 да 20 °C; скорасць да 4 км/гадз, каля берагоў Еўропы — 0,4—0,7 км/гадз. Сярэднегадавая салёнасць 36—36,4‰, макс. — 36,5‰ на глыб. 200 м. Да паўд. ускраіны Вял. Ньюфаўндлендскай банкі да Гальфстрыма падыходзіць з Пн халоднае Лабрадорскае цячэнне, на мяжы з якім адбываецца перамешванне і апусканне паверхневых вод. У сістэму Гальфстрыма ўваходзяць адгалінаванні Паўн.-Атлантычнага цячэння — Нарвежскае цячэнне, Ірмінгера цячэнне і Нардкапскае цячэнне. Гальфстрым аказвае значны ацяпляльны ўплыў на клімат, гідралагічныя і біял. ўмовы паўн. ч. Атлантычнага ак. і Паўн.-Ледавіты ак., а таксама на клімат Еўропы. Гальфстрым выяўлены ў 1513 ісп. экспедыцыяй пад камандаваннем Х.Понсе дэ Леона. У 1770-я г. Бенджамін Франклін нанёс напрамкі руху цячэння на геагр. карты. З 1966 Акіянаграфічнае ўпраўленне ВМС ЗША выдае штомесячную зводку па Гальфстрыму, у якой апісваецца яго стан у Паўн. Атлантыцы і фіз. якасці.

Літ.:

Толмазгин Д.М. Океан в движении. Л., 1976;

Дрейк Ч. и др. Океан сам по себе и для нас: Пер. с англ. М., 1982.

К.К.Кудло.

т. 4, с. 478

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ма́заць несов.

1. ма́зать; (лекарством — ещё) сма́зывать; (подкрашивать себе лицо, губы — ещё) кра́сить;

2. разг. (грязнить) ма́зать, па́чкать, мара́ть, кра́сить;

3. разг. (плохо рисовать, писать и т.п.) ма́зать, мара́ть;

4. разг. (делать промахи в игре, стрельбе; не попадать и т.п.) ма́зать;

5. разг. (давать взятку) подма́зывать;

◊ ма́слам м. — угожда́ть, льстить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

знахо́дзіць несов.

1. (производя поиски, обнаруживать) находи́ть, оты́скивать, обнару́живать;

2. изы́скивать;

3. (подбирать) находи́ть, поды́скивать;

4. (видеть, замечать) находи́ть, обнару́живатъ;

5. (приходить к заключению) находи́ть, ви́деть, признава́ть;

6. (о чувстве удовлетворения) находи́ть;

1-6 см. знайсці́;

◊ не з. (сабе́) ме́сца — не находи́ть (себе́) ме́ста;

не з. слоў — не находи́ть слов

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пракла́сці сов.

1. прям., перен. (создать, провести) проложи́ть; (сделать наезженным) протори́ть;

п. даро́гу праз лес — проложи́ть доро́гу че́рез лес;

п. сце́жку — протори́ть тропи́нку;

2. (нек-рое время) прокла́сть;

паўдня́ ~ла́ў дро́вы — полдня́ прокла́л дрова́;

3. (сделать прокладку) проложи́ть;

◊ п. шлях — проложи́ть доро́гу;

грудзьмі́ п. сабе́ даро́гу — гру́дью проложи́ть себе́ доро́гу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прывяза́ць сов.

1. в разн. знач. привяза́ть; (лодку и т.п. — ещё) прича́лить;

п. каня́ — привяза́ть ло́шадь;

п. вяро́ўку — привяза́ть верёвку;

п. цэль да арыенці́ра — привяза́ть цель к ориенти́ру;

п. прае́кт да мясцо́васці — привяза́ть прое́кт к ме́стности;

2. перен. привяза́ть;

п. к до́му — привяза́ть к до́му;

п. да сябе́ — привяза́ть к себе́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ца́цка ж.

1. игру́шка; побряку́шка;

2. безделу́шка;

3. перен. игру́шка;

яна́ не хо́ча быць ~кай у яго́ рука́х — она́ не жела́ет быть игру́шкой в его́ рука́х;

◊ як (нібы́) ц. — как игру́шка;

даста́ць сабе́ ~ку — (о ране, болезни, неприятности) нажи́ть, схвати́ть;

знайсці́ сабе́ ц. — (о ненужном, бесполезном занятии) найти́ себе́ игру́шку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Qui bibit immodice vina, venena bibit

Хто не ў меру п’е віно, той п’е атруту.

Кто не в меру пьёт вино, тот пьёт яд.

бел. Вада жывіць, а гарэлка губіць. Хмель не вада ‒ чалавеку бяда. Хто гарэлку любіць, той сам сябе губіць.

рус. Много пить ‒ себе вредить. Бочка вина ядом полна.

фр. Se noyer dans le vin (Утопиться в вине).

англ. There is poison in good wine (В хорошем вине есть яд).

нем. Das viele Trinken führt zum Hinken (Обильное питьё ведёт к хромоте). Wer allezeit säuft und schlemmt, behält zuletzt sein ganzes Hemd (Кто системно пьёт и кутит, в конце концов теряет последнюю рубашку).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

одоле́ть сов.

1. (победить) адо́лець, перамагчы́, асі́ліць;

одоле́ть проти́вника адо́лець (перамагчы́, асі́ліць) праці́ўніка;

2. перен. (завладеть, подчинить себе) адо́лець, апанава́ць;

ску́ка одоле́ла нуда́ апанава́ла;

лень одоле́ла ляно́та апанава́ла;

3. перен. (овладеть), разг. адо́лець, асі́ліць;

одоле́ть матема́тику адо́лець (асі́ліць) матэма́тыку;

4. перен. (замучить, лишить покоя) апанава́ць; заму́чыць;

ка́шель одоле́л ка́шаль заму́чыў;

му́хи одоле́ли му́хі апанава́лі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пра́віла ср., в разн. знач. пра́вило;

граматы́чнае п. — граммати́ческое пра́вило;

~лы для ву́чняў — пра́вила для уча́щихся;

му́драе п. — му́дрое пра́вило;

адступі́ць ад ~л — отступи́ть от пра́вил;

○ трайно́е п. — тройно́е пра́вило;

◊ па ўсіх ~лах майстэ́рства — по всем пра́вилам иску́сства;

узя́ць сабе́ за п. — взять (положи́ть) себе́ за пра́вило (пра́вилом);

як п. — как пра́вило

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)