себе́​II част. сабе́;

ничего́ себе́ разг. нішто́ сабе́;

идёт себе́ разг. ідзе́ сабе́;

так себе́ так сабе́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

себе́​I мест. в дат., предл. сабе́; см. себя́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

себе

Том: 31, старонка: 164.

img/31/31-164_1040_Себе.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Сябе́, Р. скл.; Д., М. скл. сабе́, Тв. скл. сабо́ю, займеннік зваротны; указвае на адносіны дзеяння да таго, хто ўтварае (дзейніка) (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.), Р. скл. себе (ТС), ст.-бел. себе ’тс’ (Альтбаўэр). Укр. се́бе́, собі́, собо́ю, рус. себя́, себе́, собо́й, собо́ю, ст.-рус. себе, собѣ, собою, польск. siebie, sobie, sobą, в.-луж. sebje, sebe, sobu, н.-луж. sebje, sobu, палаб. sibě, чэш. sebe, se, sobě, si, sebou, славац. seba, sa, sebe, sebou, серб.-харв. сѐбе, сѐби, со̏бом, славен. sȇbe, se, sȇbi, sebéj, балг. се́бе, си, се, макед. себе (си), се, ст.-слав. себе, себѣ. Прасл. *sebě, В. скл. *sę; *sebe узнікла з *seve пад уплывам Д. скл. адз. л. *sebě; параўн. літ. *savę̃s, sãvo ’сябе’, *sebě ’сабе’ роднаснае ст.-прус. Д. скл. sebbei ’сабе’, оск. sífei, лац. sibī ’сабе’, грэч. σφί(ν) ’яму’, літ. sávei (v — з Р. скл. адз. л., параўн. вышэй); да і.-е. *s(e)u̯‑/*s(e)u̯o‑/se з першасным значэннем ’убаку; апрача’. Гл. Траўтман, 251–252; Фрэнкель, 767; Скок, 3, 211; Фасмер, 3, 586, 588; Шустар-Шэўц, 1278; Бязлай, 3, 220; ESSJ SG, 2, 600.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АНА́НІЯ,

беларускі разьбяр па дрэве 2-й пал. 15 — 1-й пал. 16 ст. Стварыў для пінскага князя Фёдара Яраславіча двухбаковы разны абраз «Премудрость созда себе храм. Праздники» на тэму прытчаў Саламонавых (зберагаецца ў Рус. музеі ў С.-Пецярбургу).

Літ.:

Плешанова И.И. Два резных деревянных образка в собрании Русского музея // Памятники культуры: Новые открытия: Ежегодник, 1979. Л., 1980.

Ананія. «Премудрость созда себе храм. Праздники». Абраз. Канец 15 — пач. 16 ст.

т. 1, с. 338

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

сабе́ I мест., в дат., предл. п. себе́; см. сябе́;

◊ сам с. — про себя́;

сам с. галава́ — сам себе́ голова́;

сам с. гаспада́р — сам себе́ хозя́ин;

ні с. ні людзя́м — ни себе́ ни лю́дям;

рваць на сабе́ валасы́ — рвать на себе́ во́лосы

сабе́ II (без ударения) частица, разг. себе;

іду́ гэ́та я с. — иду́ э́то я себе;

што ён с. ду́мае? — что он себе ду́мает?;

◊ нішто́ с. — ничего́ себе;

так с. — так себе;

няха́й (хай) с. — пусть себе; пусть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зазна́цца сов. зазна́ться; возомни́ть (о себе́)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ац, атс ’выгук, якім паварочвалі валоў направа’ (КСТ), польск. ać, at, ot, otsie, odś, славац. hot, чэш. hot, в.-луж. hót, н.-луж. hot. Згодна з народнай этымалогіяй, з ад сябе (от себе), польск. od siebie ’направа’, як ксо (к собе) ’налева’ (КСТ), параўн. таксама ўкр. цобе ’направа’, цоб ’налева’, якія, згодна з Патабнёй, Из записок, 2 (1888), 79, з дʼ себе ’ад сябе, управа’, к соб ’к сабе, улева’, acsabé ’направа’ (Пятк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зазнава́цца несов. зазнава́ться; мно́го мнить о себе́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазаплята́цца сов. (о многих) заплести́ себе́ ко́сы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)