Про́мень ’прамень, вузкая светавая паласа’ (ТСБМ, Сцяшк.; воран., Сл. ПЗБ), ’вясёлка’ (глыб., ДАБМ, камент., 901). Запазычанне з польск. promień ’палоска святла’ (Стан., Зб. тв., 1, 32); мяркуецца, што ўсходнеславянская форма захавалася ва ўкр. по́ромінь ’тс’, што да прасл. *pormy ад *perti, гл. пе́рыць ’біць’ (ЕСУМ, 4, 452). Гл. прамень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паўце́мра, ‑ы, ж.
Амаль поўная адсутнасць святла, асвятлення. У будынку тэатра панавала паўцемра: рэдка-рэдка дзе бясконцыя калідоры асвятляліся свечкамі. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бліск, ‑у, м.
1. Успышка святла. Бліск маланкі. // Яркае святло. Сонца паўдзённага бліск Слепіць вочы. Чарот.
2. Быстры погляд. Бліск вачамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бліц, ‑у, м.
Лямпа для імгненнай моцнай успышкі святла пры фатаграфаванні. У вестыбюлі палаца культуры было людна, зырка ўспыхвалі бліцы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карпускуля́рны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да карпускулы, складаецца з карпускул. Карпускулярная будова рэчыва. Карпускулярнае выпраменьванне.
•••
Карпускулярная тэорыя святла гл. тэорыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
святлодальнаме́р, ‑а, м.
Спец. Электрычны прыбор для вымярэння адлегласцей пры геадэзічных работах, заснаваны на вымярэнні часу распаўсюджання святла паміж пунктамі мясцовасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БУГЕ́Р, Буге (Bouguer) П’ер (10.2.1698, г. Ле-Круазік, Францыя — 15.8.1758), французскі фізік, адзін са стваральнікаў фотаметрыі. Чл. Парыжскай АН (1731). Навук. працы па астраноміі, геадэзіі, гідраграфіі, гравіметрыі, оптыцы і інш. Устанавіў паняцце колькасці святла, сфармуляваў асн. палажэнні візуальнай фотаметрыі, сканструяваў фатометр і распрацаваў спосабы вымярэння яркасці святла. У 1729 устанавіў закон аслаблення інтэнсіўнасці святла ў паглынальных асяроддзях (гл. Бугера—Ламберта—Бэра закон). Адзін з кіраўнікоў экспедыцыі (1735—43) па правядзенні градусных вымярэнняў у Перу для вызначэння формы Зямлі.
Тв.:
Рус. пер. — Оптический трактат о градации света. (М.), 1950.
т. 3, с. 305
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
shaft [ʃɑ:ft] n.
1. дрэ́ўка (дзіды); тапары́шча; агло́бля
2. lit. про́мень (святла); успы́шка (маланкі)
3. fml зло́сны вы́пад, кпі́ны, насме́шка
4. tech. вал, вось
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
фотарэцэ́пцыя
(ад фота- + рэцэпцыя)
успрыманне святла фотарэцэптарамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
светлавы́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да святла, звязаны са святлом, з прамяністай энергіяй. Светлавыя хвалі. □ Праз шчыліны дрэнна замаскіраваных акон прабівалася святло. Маеўскі кінуў гранату ў адну з гэтых светлавых шчылін. Шамякін. // Які функцыяніруе, дзейнічае пры дапамозе святла. Светлавая рэклама. Светлавы сігнал.
•••
Светлавая стадыя гл. стадыя.
Светлавы год гл. год.
Светлавы дзень гл. дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)